خوانش شعر «مرگ ناصری» از منظر آرای لکان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه گیلان

2 دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه گیلان

چکیده

یکی از پرکاربردترین رویکردهای نظریه ادبی معاصر، نقد روان­کاوانه است. با کاربرد این نظریه در خوانش متون ادبی، می­توان به لایه­های زیرین آثار ادبی پی برد. این نوشتار، با بهره­گیری از مفاهیم بنیادی نظریۀ روان‌کاوی ژاک لکان، روان‌کاو نو فرویدی، کاربرد این مفاهیم را در شعر معروف «مرگ ناصری» شاملو نشان می­دهد. ابتدا برای رسیدن به هدف مقاله، چارچوب روان‌کاوانۀ لکان توضیح داده می­شود که در بردارندۀ مفاهیمی چون امرخیالی، امر نمادین، امر واقعی، اُبژۀ دیگری کوچک و دیگری بزرگ است. سپس با کمک این مفاهیم، شعر«مرگ ناصری» شاملو به منظور دستیابی به لایه­های پیچیده و مباحث ضمنی، نقد و تحلیل می­شود. عیسی در ناصره متولد شد، از این رو شاملو او را ناصری می‌نامد. ناصری کسی است که می­خواهد با گسترش رحم خود، جامعه را در جهت دیگریِ بزرگ نجات بخشد. این ویژگی در امر نمادین رخ می­دهد، اما معمولاً رحم و دوست داشتن بعد از دنیای خیالی اتفاق نمی­افتد. این بررسی، نوعی تحلیل متنی برای شناخت هرچه بیشتر لایه‌های ضمنی و پنهان شعر را به دست می‌دهد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

A Lacanian Reading of Ahmad Shamlou’s “Death of the Nazarene”

نویسندگان [English]

  • Narguess Moradi 1
  • Ali Taslimi 2
  • Mohammad Ali Khazanehdarlou 2
چکیده [English]

Psychoanalytic criticism is one of the most widly used approaches in contemporary literary theory. Using this approach in reading literary works can help in the exploration of their deep layers. This article draws on the major notions in Lacanian psychoanalysis, and traces them in Ahmad Shamlou’s well-known poem “Death of the Nazarene”. To do so, first the Lacanian psychoanalytic framework, which includes concepts like the Imaginary order, the Symbolic order, the Real order, object petit a, and the big Other, will be explained. These concepts will, then, be applied to Shamlou’s “Death of the Nazarene” in order to reveal complex layers and present relevant arguments. Jesus was born in Nazareth and, therefore, Shamlou calls him “the Nazarene”. He is a man who, extending his mercy, wants to save the society by orienting it toward the big Other. This characteristic occurs in the Symbolic, but mercy and love usually do not happen after the imaginary world. This study offers a textual analysis for a better understnading of the poem’s implied and hidden layers.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • The Big Other
  • Lacan’s Tripartite Order
  • Object
  • “Death of the Nazarene”
  • Shamlou

مراجع

آریان، ق. 1378. چهرۀ مسیح در ادبیات فارسی، تهران: سخن.
آیدنلو، س. 1387. «سوگواری جانوران و طبیعت». مزدک‌نامه،  (1): 170-173.  
باران، ب. 2011. «خصیصه­های تولید شعر شاملو». تارنُمای شخصی، http://www.matneno.com/?p=2409
http://archive.fdn.ir/content/view/34743/40
بلمه، ب. 1389. «نگاهی به دو شعر زیبای شاملو در مورد مسیح». تارنُمای شخصی، http://majhoolat.blogfa.com/post-7.aspx
پاینده، ح. 1388. «نقد شعر زمستان از منظر نظریۀ روان‌کاوی لکان». فصلنامۀ زبان و ادب پارسی، (42): 27-46.
تسلیمی، ع. 1388. نقد ادبی، تهران: آمه.
حقوقی، م. 1376. شعر زمان ما1، احمد شاملو. تهران: نگاه.
حمیدیان، س. 1372. درآمدی بر اندیشه و هنر فردوسی، تهران: مرکز.
راباته، ژ.م. 1382.«پیش‌درآمدی بر ژاک لکان». ترجمۀ فتاح محمدی. ارغنون، (22): 193-227.
راگلند، ا.1384«مفهوم رانۀ مرگ نزد لکان».ترجمۀ شهریار وقفی‌پور، ارغنون، شماره 26و27، صص381-341.
ربیع­زاده، ع. 1386. «از مهر تا مسیح». چیستا، (241): 39-42.
زائری، ق. بی­تا. «دیگری بزرگ سوار بر امر واقعی». مجلۀ پنجره (آرزوهای هگلی یک فیلسوف)، (74): 52-55.
ساراماگو، ژ. 1378. کوری، ترجمۀ اسدالله امرایی. تهران: مروارید.
شاملو، ا. 1377. مجموعه آثار، دفتر یکم، تهران: نگاه.  
فرشید، س. و ب. دارابی. 1391. «نظم­های سه‌گانة لکان در نمایشنامۀ سیر طولانی شب»، نقد زبان و ادبیات خارجی، 5(9): 135-150.
غفاری، م. 1391. «بازی مرگ و زندگی»، کتاب ماه ادبیات، (68): 3-11.
کتاب مقدس. 1383. «ترجمه قدیم» شامل کتب عهد عتیق و عهد جدید ترجمۀ ف. خ. همدانی، و. گرن و هـ . مدرتن. تهران: اساطیر. 
کزازی، م. ج. 1378. گزارش دشواری‌های دیوان خاقانی، تهران:1378.
کلرو، ژ. 1385. واژگان لکان، ترجمۀ کرامت موللی. تهران: نی.
کمبل، ژ. 1380. قدرت اسطوره، ترجمۀ ع. مخبر. تهران: مرکز.
مکاریک، ا.ر. 1385. دانش‌نامۀ نظریه‌های ادبی معاصر، ترجمۀ م. مهاجر و م. نبوی. تهران: آگه.
کلیگز، م. 1388. درسنامۀ نظریۀ ادبی، ترجمۀ ج. سخنور و دیگران. تهران: مرکز.
موللی، ک. 1383. مبانی روان‌کاوی فروید- لکان. تهران: نی. 
هومر، ش. 1388. ژاک لکان، ترجمۀ م. ع. جعفری و م. ا. طاهایی. تهران: ققنوس.
یعقوبی، ا. و. 1382. تاریخ یعقوبی، ترجمۀ م. ا. آیتی. تهران: انتشارات علمی فرهنگی.
یونسکو، ا. 1385. کرگدن­ها. ترجمۀ ا. کامیابی مسک. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
Booker, K. 1996. A Practical Introduction to Literary Theory and Criticism, London: Blackwell.
Evans, D. 1997. An Introductory Dictionary of Lacanian Psychoanalysis .London & New York: Routledge.
Habib, R.  2005.  A History of Literary Criticism: From Plato to Present. London: Blackwell.
_____________. 1988. The Seminar of Jacques Lacan Book II: The Ego in Freud's Theory and in the Technique of Psychoanalysis 1954-1955, Translated by S. Tomaselli. Cambridge University.
__________. 1993. The Seminar of Jacques Lacan, Book III : The Psychoses (1955-56). Trans & Notes: R. Grigg. London: Routledge.
__________. 1978. The Seminar of Jacques Lacan, Book XI: The Four Fundamental Concepts of Psychoanalysis ed. Jacques Lacan. Sheridan.A. New York:W.W.Norton & Company.
________. 1999. The Seminar of Jacques Lacan.Book XX. On Feminine Sexuality, The Limit of Love & Knowledge (encore) (1972-1973). Ed. J-A. Miller. Trans. B.Fink. London: Norton & Company.
__________. 1968. The Language of the Self. trans. Anthony Wilden. New York: John Hopkins University Press.
Ragland-Sullivan, E .1995. Essays on the Pleasures of Death: From Freud to Lacan, London: Routledge.
 
 
نقد و نظریه ادبی
دوره 1، شماره 1 - شماره پیاپی 1
پیاپی 1
فروردین 1395
صفحه 93-115

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار