"شعریت" و آفاق آن در داستان: خوانش فرهنگی "شرق بنفشه"

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه زبان و ادبیات انگلیسی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران.

چکیده

یوری لوتمان در بازاندیشی مفهوم «شعریت» رومن یاکوبسن، آن را برآیند نهایی گفتگویی نشانه‌شناختی میان مجموعه‌ای از عناصرزبانی و فرازبانی دانست که تقلیل­پذیر به عناصری که یکسره در روساخت متن دیده می‌شوند و به آن نمایش شعری می‌دهند نیست، بلکه موجودیتی ژرف­ساختی دارد و تجسم ظرفیت‌هایی است که شعر را از هویت مرسوم آن فرا می‌برد و به ساحاتی پیوند می‌زند که وظایف تازه‌ای را برای آن تعریف می‌کنند. این دیدگاه زمینۀ تحولی گسترده را پدید آورد که از نخستین نتایج آن آزاد کردن «شعریت» از انحصار شعر و تسری آن به عرصۀ نثر بود. از اینجاست که می‌توان از شعریت داستان سخن گفت که با به کار گرفتن ظرفیت‌های شعر در داستان، قابلیت‌های بسیار بدیعی برای آن فراهم می‌آورد، ضمن آنکه بازنمایی این بدایع، مرزهای شعر و نثر را برای همیشه جابه­جا می‌کند. مقالۀ حاضر ضمن تأکید بر تقابل «شعریت» و «شاعرانگی»، به استناد داستان کوتاه شرق بنفشه نوشتۀ شهریار مندنی‌پور، به کاوش در ظرفیت‌های «شعریت» می‌پردازد و جلوه‌هایی از این ظرفیت را در بازنمایی ویژگی‌های تاریخی و اجتماعی فرهنگ ایرانی سراغ می‌کند.
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Poeticity and Its Functions in Fiction: A Cultural Reading of “Shargh-e Banafsheh”

نویسنده [English]

  • Behzad Barekat
Associate Professor of English Language and Literature, University of Guilan, Rasht, Iran.
چکیده [English]

In his critical reading of Roman Jakobson’s “poeticity”, Yuri Lotman, interpreted the term as the outcome of a semiological dialog between linguistic and extra-linguistic elements which are not reduced to the surface-structural elements. It is in fact a deep-structure component that is potent enough to establish unconventional functions for poetry and reject the traditional distinctions between poetry and prose. This reading of poeticity offers a venure for fictional prose to reflect new horizons. The present article, through differentiating between poeticity and poeticalness in Mandanipour’s "Shargh-e Banafsheh," looks into a number of salient socio-historical characteristics of Iranian culture as depicted in the short story.
 
Extended Abstract
1.Introduction
The article intends, through differentiating between "Poeticity" and "Poeticalness" as put forward by Roman Jakobson, developed and modified by Roland Barthes, and finalized by Yuri Lotman, to investigate the socio-cultural effects of poeticity in Shahryâr Mandanipour's short story “The Orient of Violet” (“Shargh-e Banafsheh”).
 
2.Theoretical Framework
The theoretical framework of the research is based on the author's elaboration and speculation on the differences between the two concepts of poeticity and poeticalness. As such, there is no preformulated or previously postulated theory to be followed in the article.
 
3.Methodology
The research is a case study that employs a speculative analytical method. Such a methodology is not based on mere information and citations but concentrates on a methodical contemplation and systematic development of the data provided by the corpora.
 
4.Discussion and Analysis
The article first discusses the development of the concept of poeticity in a way to serve the methodology for analyzing the short story. Second, by concentrating on the fictional elements and the socio-cultural norms and values related to the story, it tries to discover the embedded meanings of the short story and come to deep structures that provide the reader with the historico-cultural functions of the text. The focal concept to be discussed and analyzed is "love", which is one of the pivotal motifs in Persian literature, especially in mystical poetry. The textual progression of the short story takes place through various literary intertexts, the central of which ne is the sonnets (ghazal) of Hâfiz. In fact, the story is a contemporary reading of "love" as conceived by Hâfiz. The final goal of the analysis is, therefore, to find out the semantic, historical, and cultural relations that might exist between the traditional and modern interpretations of "love" in Persian literature.
 
5.Conclusion
From the very beginning, “The Orient of Violet” adopts a contradictory mode of narration as on the one hand it intends to conduct a historical analysis, and on the other, the primary intertext, i.e. the sonnets' world-view is essentially anti-historical. That is why the two characters' experiences of mystical love, turn out to be parodic, if not absurd. This proves that not only Persian fiction but Iranian culture in general is directed toward a path that is essentially different from that previously marched.
 
Select Bibliography
Barthes, R. 1953 (1972). Le degré zéro de l’écriture. Paris: Le Seuil.
Barthes, R.  1963. Essais critiques. Paris: Le Seuil.
Barthes, R.  1965. Eléments de sémiologie. Paris: Gonthier.
Eikhenbaum, B. 1925 (2010). “The Theory of the Formal Method” in Poetica. (42): 17-22.
Jakobson, R. 1933-34. “What is Poetry?” in Language in Literature: 247-263.
Lotman, Y. 1976 (2008). Analysis of the Poetic Text. D. B. Jhonson (trans.). California: University of California Press.
Riffaterre, M. 1978. Semiotics of Poetry. Indiana: Bloomington.
Shklovsky, V. B. 1972. Mayakovsky and His Circle. London: Dodd Mead.
Hayâti, Z & Seyyed Mohsen, H. M. 1386 (2007). Az Hoviat-e Irani. Tehran: Pazhouheshgah-e Farhang va Honar-e Eslami.
      (From the Iranian Identity)
MandaniPour, S. 1377 (1999). "Shargh-e Banafsheh",  Shargh-e Banafsheh. 8-36. Tehran: Markaz.
      (The Orient of Violet)

کلیدواژه‌ها [English]

  • Poeticity
  • Poeticalness
  • Cultural Reading
  • "Shargh-e Banafsheh"
ثلاثی، محسن. (1379). جهان ایرانی و ایران جهانی، تهران: مرکز.
حریری، ناصر. (1372). در بارۀ هنر و ادبیات. تهران: آویشن و گوهرزاد.
حیاتی، زهرا و محسن حسینی­مؤخر. (1386). از هویت ایرانی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامی.
حیدری، فاطمه. و بیتا دارابی. (1391). «بینامتنیت در شرق بنفشه اثر شهریار مندنی­پور». فصلنامۀ جستارهای زبانی، (14): 55-74.
سارتر، ژان­پل. (1348). ادبیات چیست، ترجمۀ ابوالحسن نجفی و مصطفی رحیمی. تهران: کتاب زمان.
سپهری، سهراب. (1348). هشت کتاب، تهران: طهوری.
ستاری، جلال. (1380). هویت ملی و هویت فرهنگی، تهران: مرکز.
کاجی، حسین. (1379). تأملات ایرانی: (مباحثاتی با روشنفکران معاصر در زمینه فکر و فرهنگ ایرانی)، تهران: روزنه.
کوپر. جی.سی. (1380). فرهنگ مصور نمادهای سنتی، ملیحه کرباسیان. تهران: فرشاد.
مندنی­پور، شهریار. (1377). شرق بنفشه، تهران: مرکز.
مندنی پور، شهریار. (1383). کتاب ارواح شهرزاد (سازه ها، شگردها و فرم های داستان نو)، تهران: ققنوس.
هال، جیمز. (1380). فرهنگ نگاره­ای نمادها در هنر شرق و غرب، ترجمه رقیه بهزادی. تهران: فرهنگ معاصر.
Barber, B. (2000). “Jihad VS. Mc World”. in The Globalization reader, New York: Ballantine Books. 79-101.
Barthes, R. (1953). Le degré zéro de l’écriture, Paris : Le Seuil.
Barthes, R.  (1963). Essais critiques. Paris : Le Seuil.
Barthes, R. (1965). Eléments de sémiologie, Paris: Gonthier.
Barthes, R. (1985). L’aventure sémiologique, Paris: Le Seuil.
Chow, W. S. & Prieb, S. (2013). “Understanding Psychiatric Institutionalization: A Conceptual Review”. in BMC Psychiatry, (169): 37-62.
Eikhenbaum, B. (1925). “The Theory of the Formal Method”. in Poetica, (42): 17-22.
Eldridge, R. (2003). An Introduction to the Philosophy of Art, London: Cambridge University Press.
Jakobson, R. (1933-34). “What is Poetry?”. in Language in Literature, (17): 247-263.
Lotman, Y. (1976). Analysis of The Poetic Text, trans. D. B. Jhonson. California: University of California Press.
Riffaterre, M. (1978). Semiotics of Poetry, Indiana: Bloomingston.
Shklovsky, V. B. (1972). Mayakovsky and His Circle, London: Dod Mead.
Zinn, H. (2001). On History, New York: Seven Stories Press.