مبانی نقدِ نقدِ ایدئولوژی و صدق و کذب ایدئولوژی در مثنوی مولانا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه گیلان، رشت، ایران

2 استاد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران

چکیده

واژة ایده پس از افلاطون به دو معنای « آرمان‌گرایی» و « معناگرایی» اشاره می‌کند. اصطلاح ایدئولوژی، از لحاظ معنایی امروزه یک متن محسوب می شود و آن را می‌توان در دو رویکرد انتقادی و بی‌طرفانه ( خنثی) تقسیم بندی کرد. مارکس از فیلسوفانی بود که با رویکرد انتقادی، ایدئولوژی را مجموعه‌ای از اندیشه‌ها می-دانست که منافع طبقات را بازنمایی می‌کند. مثنوی به عنوان یک متن عرفانی و اجتماعی، ایدئولوژیک است ولی محتوای آن با ایدئولوژی مخالف است و مولانا سعی کرده به وسیلة دیدگاه انتقادی، به نقد ایدئولوژی بپردازد. در این مقاله به بررسی مبانی نقدِ نقدِ ایدئولوژی از نظر مولانا و صدق کذب آن‌ها، در مثنوی پرداخته شده است. مولانا با استفاده از مفاهیم و مبانی‌ای چون: اصل‌نگری، کل‌نگری، « موقوف فطام» ( بازگیری)، مراتب معرفتی، عقل جزئی و کلّی، قصد دارد تا اهمیّت نقدِ نقدِ ایدئولوژی را به مخاطبین نشان دهد و با اشاره به صدق و کذب ایدئولوژی‌ها، به خاصیّت خودافشاگر و گفتمانی آن‌ها اشاره می‌کند. او معتقد است به وسیلة « انتظار» و « همّت» در نقد ( = نقدِ نقدِ ایدئولوژی)، می‌توان به واقعیّت نزدیک‌تر شد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The basics of critique of critique of ideology and truth and falsity of ideology in Rumi's Masnavi

نویسندگان [English]

  • Mohammad Javad KHodabandeh Samani 1
  • Ali Safayi Sangari 2
1 PhD student of Persian language and literature, University of Guilan,,, Rasht, Iran
2 Professor of Persian language and literature, University of Guilan,, Rasht, Iran
چکیده [English]

After Plato, the word idea refers to two meanings: "idealism" and "semanticism". The term ideology, in terms of meaning, is considered a text today and it can be divided into two critical and neutral approaches .Marx was one of the philosophers who, with a critical approach, considered ideology as a set of ideas that represent the interests of classes. As a mystical and social text, Masnavi is ideological, but its content is against ideology, and Rumi tried to criticize ideology through a critical point of view. In this article, the basics of criticism of ideology from the point of view of Rumi and their falsehood in Masnavi have been investigated. By using concepts and foundations such as: originalism, holism, "Mowfuf Fatam" (withdrawal), levels of knowledge, partial and general reason, he intends to show the audience the importance of criticism of ideology and by pointing It points to the truth and falsity of ideologies, to their self-revealing and discursive characteristics.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Masnavi
  • Criticism of Ideology
  • Rumi
  • Truth and Falsehood.Masnavi