بررسی روایت‌های پسامدرن در داستان‌نویسی برای کودکان و نوجوانان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری دانشگاه محقق اردبیلی

2 دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه محقق اردبیلی

چکیده

استفاده از عناصر پسامدرن در داستان‌های کودکان با دشواری‌هایی همراه است؛ زیرا ممکن است مخاطب کم‌تجربه فهم درستی از این عناصر نداشته باشد و روند درک داستان برایش کند شود. با این اوصاف، بسیاری از شاخصه‌های پسامدرن را در داستان‌های کودکانه محمدرضا شمس و سیامک گلشیری می‌توان دید. مانند: گسست در پیرنگ، خلق دنیایی دیگر، شخصیت‌های تخیلی و توهمی، راوی غیر قابل اعتماد و تعلیق آگاهانه ناباوری. در این پژوهش برای آنکه نشان دادن تمایز داستان‌های پسامدرن در برابر داستان‌های متعارف، داستان‌های پسامدرنی محمدرضا شمس («من، زن‌بابا و دماغ بابام» و «من‌من کله‌گنده») و تهران کوچه اشباح  از سیامک گلشیری را در مقابله با اندیشه‌های روایت‌شناختی ماریا نیکولایوا بررسی می‌کنیم. نیکولایوا با گرایش‌های پساساختارگرایی، ابزاری را که روایت‌شناسی می‌تواند برای بررسی ادبیات داستانی کودکان در اختیار ما بگذارد، به ما نشان می‌دهد. روایت‌ همزمان سه داستان در آثار شمس و تجویف در داستان گلشیری، نمونه‌ای برای گسست و شکاف در روایت است. در پایان داستان نیز شاهد روزنه‌ای به آغاز یک داستان تازه‌ایم.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

A Study of Postmodern Narratives in Writing Fiction for Children and Young Adults

نویسندگان [English]

  • Emran Sadeghi 1
  • Bizhan Zahiri Nav 2
1 PhD Student in University of Mohaghegh Ardabili
2 Associate Professor of Persian Language and Literature, University of Mohaghegh Ardabili
چکیده [English]

Using postmodern elements in children’s fiction has its own difficulties because the non-experienced audiences of such fiction may not have a clear understanding of these elements and, thus, the process of understanding the story would slow down. Nonetheless, a considerable number of postmodern elements can be detected in Mohammadreza Shams’ and Syamak Gloshiri’s fictions for children: breaks in the plots, creation of alternative worlds, presence of imaginary characters, unreliable narrators, and the willing suspension of disbelief. In order to demonstrate the differences between postmodern and conventional fictions, this study examines Shams’s postmodern fictions, Me, My Stepmom, and My Dad’s Nose, and Me, the Big-Head, and Golshiri’s Tehran, Ghost Alley, using Maria Nikolajeva’s narratological ideas. With her poststructuralist tendencies, Nikolajeva presents the tool that narratology can provide us for the examination of children’s fiction. Simultaneous narration of three stories in Shams’ works and story-within-the-story in Golshiri’s are examples of narrative breaks and gaps. At the end we also witness the opening of a window onto a new story

کلیدواژه‌ها [English]

  • Children’s Literature
  • Postmodern
  • fantasy
  • Nikolajeva
حسینیون، ا .1388. «خون‌آشام‌ها در تهران». ماهنامه کتاب ماه کودک و نوجوان، (146): 21- 23.
بامشکی، س.1391. روایت­شناسی داستان­های مثنوی، تهران: هرمس.
بی‌نیاز، ف. 1387.  درآمدی بر داستان‌نویسی و روایت‌شناسی، تهران: افراز.
پارسایی، ح. 1386.«مینی‌مالیزم فانتزیک و قاعده‌گریز». پژوهشنامه ادبیات کودک، (51): 148- 156.
پارسی‌نژاد، ک. 1387. نحله­های ادبی معاصر، تهران: پژوهشگاه هنر و اندیشه اسلامی.
پاینده، ح. 1386. «رمان پسامدرن چیست»، ادب‌پژوهی، (2): 11-48.
پورخالقی، م. و جلالی، م. 1389. «فانتزی و شیوه‌های فانتزی سازی شاهنامه در ادبیات کودک و نوجوان»، مطالعات ادبیات کودک، 1(1): 55-73.
تودوروف، ت. 1388. «از غریب تا شگفت»، ترجمه ا. گنجی‌پور. ارغنون، (25): 63- 78.
رشیدیان، ع. 1394. فرهنگ پسامدرن، تهران: نشر نی.
رهادوست، ب. 1380. «ویژگی‌های پست‌مدرن»، کارنامه، (26): 30-33.
رضی، ا. حاجتی، س. 1390. «تحلیل نشانه‌های ارتباط غیرکلامی در داستان دو دوست». مطالعات ادبیات کودک، 2(3): 91-114.
ریمون-کنان، ش. 1387. روایت داستانی بوطیقای معاصر، ترجمه ا. حری. تهران: نیلوفر.
زرشناس، ش. 1388. جستارهایی در ادبیات داستانی معاصر، تهران: کانون اندیشه جوان.
شمس، م. 1386. من، زن‌بابا و دماغ بابام، تهران: افق.
ـــــــــ.. 1389. من‌من کله‌گنده، تهران: افق.
قاسمی‌پور، ق. 1393. «آمیختگی داستان و گفتمان روایی در روایت‌های پسامدرنیستی». مجله نقد ادبی دانشگاه تربیت مدرس، 26(7):  7-24.
کوگن­تکر، د. 1386. «ادبیات کودک و جریان عمده نقد ادبی». ترجمه ف. پورگیو. پژوهش نامه ادبیات کودک و نوجوان، (51): 61- 76.
گلشیری، سیامک. 1387. تهران، کوچه اشباح، تهران: افق.
گلشیری، سیاوش.1389.«پست‌مدرنیسم در ادبیات داستانی معاصر ایران». پژوهشنامه ادب حماسی، (10): 242- 278.
لوئیس، ب. 1383. «پسامدرنیسم و ادبیات». مدرنیسم و پسامدرنیسم در ادبیات، گزینش و ترجمه ح. پاینده، تهران: نشر روزگار. 77-108.
محمدی، م. 1377. روش‌شناسی نقد ادبیات کودکان، تهران: سروش.
ـــــــــــ . 1378. فانتزی در ادبیات کودکان، تهران: روزگار.
محمدی، ع. و روزبهانی، ع. 1391. «فانتزی در هفت روز هفته دارم». مجله مطالعات ادبیات کودک دانشگاه شیراز، (5): 87-108.
مقدادی، ب. 1378. فرهنگ اصطلاحات نقد ادبی، تهران: فکر روز.
نصر اصفهانی، م.ر.  و خدادادی، ف. 1392. «گوتیک در ادبیات داستانی»، مجله پژوهش‌های ادبیات تطبیقی، 1(1): 161 -192.
نیکولایوا، م. 1387. «فراسوی دستور داستان»، دیگرخوانی­های ناگزیر، ترجمه و گردآوری م. خسرونژاد، تهران: کانون پرورش فکری، 547-581.
وارد، گ. 1392. پست مدرنیسم، ترجمه ق. فخری و ا. کرمی، تهران: نشر ماهی.