تحلیل نشانه‌شناختی داستان بهرام گور با زن پالیزبان («زن پالیزبان»ِ شاهنامه در خانه «خُره‌نما»یِ مرزبان‌نامه)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای زبان و ادبیات فارسی دانشگاه رازی

2 دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه رازی

3 استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه رازی

چکیده

اسطوره گونه‌ای از زبان است که می‌توان آن را نشانه‌شناسی کرد. در این شیوه، می‌توان اسطوره را نظام نشانه‌شناسیک ثانویه‌ای دانست که پس از نشانه‌شناسی اولیه، در مرحله دوم، معنا یا نشانه پیشین نیز نشانه‌شناسی می‌شود و از این طریق می‌توان به مفهوم نهفته اسطوره دست یافت. مفهوم اسطوره که کاملاً دریافتنی نیست، ممکن است از آیین‌ها، رسوم و رفتارهای پنهان قومی که داستان در آن به وجود آمده‌است، نشانه‌هایی داشته ‌باشد. از سوی دیگر می‌توان مفهوم مبهم اسطوره را با کمک روایت‌های دگرگون هر اسطوره، ملموس کرد. با استفاده از همین شیوه کوشیده‌ایم ضمن تطبیق داستان «بهرام گور با زن پالیزبان» از شاهنامه با حکایت «خُره‌نما با بهرام» از مرزبان‌نامه، نشان دهیم که این دو داستان صورت‌هایی متفاوت از داستانی واحدند که به دلیل تحولات فرهنگی به دو شکل روایت شده‌اند. با تحلیل نشانه‌شناختی این دو روایت، مشخص شد که این داستان ضمن برخورداری از ساختار منسجم روایی و براعت استهلال به‌جا که در اختیار مضمون کلیِ «برخاستن برکت به دلیل ستم پادشاه» قرار دارد، دربردارنده نکته مهمی درباره بهرام گور است که می‌تواند رهاورد تربیتِ متفاوتِ او باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

A Semiotic Analysis of the Story of Bahram Gur with the Peasant’s Wife

نویسندگان [English]

  • Khalil Kahrizi 1
  • Gholamreza Salemian 2
  • Sousan Jabri 2
  • Vahid Mobarak 3
1 Phd Candidate of Persian Language and Literature, Razi University
2 Associate Professor of Persian Language and Literature, Razi University
3 Assistant Professor of Persian Language and Literature, Razi University
چکیده [English]

Myth is a kind of language that can be studied semiotically. In this way, a myth can be considered a secondary semiotic system which, after the primary semiotic analysis, is, in the second stage, studied with regards to the meaning or the previous sign. Thus, the latent meaning of the myth can be attained. The meaning of a myth, which may be obscure and not completely attainable, can have connections to the rituals, traditions and latent behavior of the people who have created it. On the other hand, it is possible to clarify the obscure meaning of myths with the help of the transformed narratives of every myth. Using this method, we tried to compare the story of “Bahram Gur with the Peasant’s Wife”from Shahnameh with the tale of “Khorreh Nama with Bahram” from Marzbannameh, in order to show that these two stories are different versions of a single story which, due to cultural transformations, has been narrated in two forms. According to the semiotic analysis of these two narratives, it is shown that this story has a coherent structure of narrativity, which, underlining the theme of “the disappearance of blessing because of the King’s oppression,” contains a significant point about Bahram Gur that can be attributed to his different upbringing.
  
Extended Abstract
 
1. Introduction
Every nation’s myths serve as the basis of its cultural life. In other words, humans require myths to find the meaning of life and learn about existence. The semiotic analysis of myths can help us discover what is hidden in the cultural history of every nation. Barthes (2011:33) regards mythology as a subset of semiotics, and contends that mythology is in fact nothing but a part of the vast knowledge of signs, which Saussure called semiotics. He finds mythology as a secondary semiotic system that need to be analyzed two times to be understood. In this type of analysis, the displacement of myths is of paramount importance as throughout the cultural life of every nation most myths change in accordance with cultural and social developments. Hence, the semiotic analysis of every myth requires a close examination of its different forms and relevant narratives.
 
2. Theoretical Framework
Semiotics can be applied to the study of signs in various areas of human life, including myths. Many mythologists hold that myth is a kind of language with a specific framework and every mythic story cast in the framework of language is made up of countless intertwined signifieds and signifiers, together forming a sign. The sign serves a signifier whose signified should be identified. In other words, following preliminary semiotics, the meaning thus developed should be considered as a new signifier and its signified should be identified. A semiotic analysis of the story “Bahram Gur with the Peasant’s Wife” is presented here based on these considerations.
 
3. Methodology
The present article relies on semiotic theories and the content analysis method to compare the stories “Bahram Gur and the Peasant’s Wife” from Shahnameh and “Khorenama with Bahram” from Marzabannameh.
 
4. Findings and Discussion
Both stories have a single theme: scarcity of divine blessing as a result of the King’s anger and oppressive rule. Our analysis of these two stories, which is based on Strauss’s theory about myth, reveals that both stories represent a cultural era of Iran, changing with developments in the national culture. In both stories the King is blind to the truths in society and the two main female characters are wiser than the men surrounding them. In both stories the old narratives change into new narratives.
 
5. Conclusion
The semiotic analysis of these stories showed that they can be two different narratives of a single story. They have a coherent narrative structure; however they have been narrated in two different ways: 1. Bahram takes refuge in the peasant’s house, and is warmly welcomed by the peasant’s wife. The relationship between Bahram and the peasant’s wife may have been eliminated in the old version. 2. Bahram goes to Khorrenama’s house and falls in love with the girl of the family who receives him warmly. When Bahram takes the throne back, he marries the girl. In this narrative, the marriage of Bahram with the girl follows the rules of sharia and is adapted to the new changes in the culture of the time. This difference can have two causes: Bahram’s special upbringing, which has changed him into a kind and caring king; and the new form of marriage in the society, which many believe was never put into practice.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Semiotics
  • Myth
  • Shahnameh
  • Marzbannameh
احمدی، ب. 1388. ساختار و تأویل متن، تهران: مرکز.
بارت، ر. 1380. «اسطوره در زمانه حاضر». ترجمه ی. اباذری. ارغنون، 18:  85-135.
ـــــــ . 1392. اسطوره، امروز، ترجمه ش.د. دقیقیان. تهران: مرکز.
بارتلمه، ک. 1337. زن در حقوق ساسانی، ترجمه ن. صاحب‌الزمانی. تهران: مؤسسه مطبوعاتی عطائی.
برلین، آ. 1385. ریشه‌های رومانتیسم، ترجمه ع. کوثری. تهران: ماهی.
جواری، م. و رضائی و م. 1395. «ساختار اسطوره و زبان، ساختار خویشاوندی و زبان در مردم‌شناسی ساختاری کلود لوی استروس». جستارهای زبانی، 33(5): 43-66.
خالقی مطلق، ج. 1388.«نظری درباره هویت مادر سیاوش». سخن‌های دیرینه (سی گفتار درباره فردوسی و شاهنامه)، به کوشش ع. دهباشی. تهران: افکار. 323 - 327.
ــــــــــــــ . 1389. یادداشت‌های شاهنامه، 3ج. تهران: مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی.
خسروی، خ. 1359.  مزدک، تهران: افسانه.
روح‌الامینی، م. 1394. «در خانه رعیت به روایت شاهنامه». نمودهای فرهنگی و اجتماعی در ادبیات فارسی، تهران: آگاه.
سجودی، ف. 1393. نشانه‌شناسی کاربردی، تهران: علم.
سرکاراتی، ب. 1393. «جابجایی اساطیر در شاهنامه». سایه‌های شکارشده (گزیده مقالات فارسی)، تهران: طهوری.
سوسور، ف. 1392. دوره زبان‌شناسی عمومی، ترجمه ک. صفوی. تهران: هرمس.
صفوی، ک. 1393. آشنایی با نشانه‌شناسی ادبیات، تهران: علمی.
فردوسی، ا.  1393. شاهنامه، پیرایش ج. خالقی مطلق. تهران: سخن.
کالر، ج. 1393. فردینان دوسوسور، ترجمه ک. صفوی. تهران: هرمس.
کریستنسن، آ. 1378. ایران در زمان ساسانیان، ترجمه ر. یاسمی. تهران: صدای معاصر.
گیرو، پ. 1393. نشانه‌شناسی، ترجمه م. نبوی. تهران: آگاه.
لوی استروس، ک. 1373. «بررسی ساختاری اسطوره». ترجمه ب. مختاریان و ف.ا. پاکزاد. ارغنون، (4): 160-135.
لیچ، ا. 1358. لوی استروس، ترجمه ح. عنایت. تهران: خوارزمی.
وراوینی، س. 1373. مرزبان‌نامه، به کوشش خ. خطیب رهبر. تهران: صفی‌علیشاه.
هاوکس، ت. 1394. ساخت‌گرایی و نشانه‌شناسی، ترجمه م. پردل. مشهد: ترانه.