1دانشجوی دکتری فلسفه هنر دانشگاه علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد تهران
2دانشیار هنرهای تزئینی و گروه نمایش دانشکده سینما و تئاتر دانشگاه هنر تهران
چکیده
زندگینامه خودنوشت را معمولاً به شکل یک داستان یا روایت در نظر می‌گیریم که رُخدادها و تجارب زندگی نویسنده را بازگو میکند. چنین روایاتی میتوانند در قالب داستان خیالی، شعر، یا شرحی صریح و صادقانه از زندگی باشند. این روایات در هر شکل یا قالبی، اتکای شدیدی به حافظه ما از تجاربی دارند که به ترتیب زمانی رخ میدهند؛ هرچند شاید این تجارب نه به صورت زمان خطی، بلکه به صورت تکه‌تکه و نامنسجم در متن بازنمایی شوند. مفهومی که نویسنده از هویت یا خویشتن در ذهن دارد، معمولاً از ارتباط تنگاتنگی با آن رخدادها و تأثیر شکل‌‌دهنده‌ای که در زندگی اش بر جا گذاشته‌اند، برخوردار است. به طور خلاصه، سوژه زندگینامه خودنوشت، محصول لحظه به لحظه و از یک تجربه به تجربه دیگر است. این چندگانگی موقعیت سوژه که منجر به خویشتن چندپاره میگردد، زمانی یک ناهنجاری به شمار میآمد. اما، اکنون به یک هنجار پست‌مدرن تبدیل شده‌است. از این رو، با ابهام‌زدایی از مفهوم نوگرای سوژه مقتدر عصر روشنگری و جایگزینسازی واقعیت واحد با برساختههای ذهنی حاصل از میل مؤلف زندگینامه خودنوشت به دیگری بودن، مفهوم سوژه به منزله «اجرای» خویشتن چندپاره درمیآید، تا آنجا که چه بسا «خویشتن» حتی به جای «دیگری» گرفته می‌شود. هدف این مقاله، پاسخ به این پرسشها است که در قرائت ما از سوژه پست‌مدرن در کانون زندگینامه خودنوشت، «من» چندگانه و مبهم چه نقشی ایفاء میکند؟ چگونه «دیگران» برآمده از این متن میتوانند خود را از وضیعت غیربودگی رها سازند و در مقام منِ مؤلف، به لحاظ تاریخی، جایگاهی در جهان را از آن خود کنند و در گفتمانهای مختلف نیز شرکت جویند؟
Bakhtin, M.M. 1981. The Dialogic Imagination: Four Essays, Trans. C. Emerson and M. Holquist. Austin: U. of Texas P.
Barthes, R. 1977.Roland Barthes, Trans. R. Howard. New York: Noonday.
Beneviste, E. 1971. Problems in General Linguistics, Trans. M. Elizabeth Meek. Coral Gables: U of Miami P.
Bergland, B. 1994. “Postmodernism and the Autobiographical Subject: Reconstructing the “Other””. Autobiography & Postmodernism. Ed. K. Ashley, L. Gilmore & G. Peters. Boston: U of Massachusetts. 130-167.
Fischer, M.M.J. 1986. “Ethnicity and the Postmodern Arts of Memory”. Writing Culture: The Poetics and politics of Ethnography, Ed. J. Clifford and G.E. Marcus. Berkeley: U of California P. 194-233
__________ . 1994. “Autobiographical Voices and Mosaic Memory”. Autobiography & Postmodernism, Ed. K. Ashley, L. Gilmore & G. Peters. Boston: U of Massachusetts. 79-130.
Gates Jr, J. L. 1988. “James Gronniosaw and the Trope of the Talking Book”. Studies in Autobiography, Ed. J. Olney. New York: Oxford UP. 51-72.
Gilmore, L. 1994. “The Mark of Autobiography: Postmodernism, Autobiography and Genra”. Autobiography & Postmodernism, Ed. K. Ashley, L. Gilmore & G. Peters. Boston: U of Massachusetts. 54-79.
__________ . 2001. The Limits of Autobiography: Trauma and Testimony, London: Cornell University Press.
Jay, P. 1994. “Posing: Autobiography and the Subject of Photography”.
Autobiography & Postmodernism, Ed. K. Ashley & L. Gilmore & G. Peters.
Boston: U of Massachusetts. 191-212.
Smith. P. 1988.Discerning the Subject, Mineapolis: U of Minnesota P.
Smith, S. 1987. A Poetics of Woman’s Autobiography: Marginality and the Fictions of Self-Representation, Bloomington: Indiana UP.
ابتدای صفحه