خوانش لکانی رمان عامه پسند پریچهر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشکده علوم انسانی دانشگاه هرمزگان

2 دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشکده علوم انسانی دانشگاه هرمزگان

چکیده

رمان­های عامه­پسند عاشقانه،به عنوان یکی از رسانه­های فرهنگی، سال­هاست که در کنج امن خود به تولید و بازتولید ایدئولوژی جنسیتی دامن می­زنند.نفی و نادیده انگاشتن این‌گونه آثار، منجر به خروج آنها از بوته نقد می­گردد؛ حال آنکه آگاهی­بخشی به مخاطب، مستلزم نقد علمی است. واکاوی و تحلیل این‌گونه آثار به دلیل فروش زیاد و جذب مخاطب نوجوان و جوان بسیار ضروری به نظر می­رسد. نقدهای بینارشته­ای، ازجمله نقد روان­کاوانه­­ لکانی، یکی از رهیافت­های کارساز در این زمینه است. این جستار با بهره­گیری از تئوری لکانی رشد روانی سه­گانه امر واقعی، نظم خیالی و نظم نمادین به خوانش رمان عامه­پسند عاشقانهپریچهر مؤدب­پور پرداخته‌است. فرایند پژوهش گویای آن است که این اثر عامه­پسند، با ترسیم جهانی آرمانی مبتنی بر گفتمان مردسالارانه، مرحله نظم خیالی (آینه­ای) را نمایندگی و در برساخت اگو (من آرمانی) مخاطب نقش ایفا می­کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

A Lacanian Reading of Parichehr

نویسندگان [English]

  • fateme nesa saberi 1
  • mostafa sediqi 2
  • faramarz khojasteh 2
1 PhD candidate in Persian Language and Literature, Hormozgan University
2 Assistant Professor in Persian Language and Literature, Hormozgan University
چکیده [English]

Popular romantic novels, as a cultural medium, have, for many years, been producing and reproducing gender ideology. Neglecting these kinds of works results in their withdrawal from serious critical studies; whereas creating awareness in the audience requires scientific critique. Examining and analyzing such works is quite important because of the high sales and their attraction to teenagers and the young audience. Interdisciplinary studies, including Lacanian psychoanalysis, are one of the most effective approaches in this regard. This paper is focused on the Lacanian theory of the process of psychological growth through the stages of the real, the imaginary, and the symbolic to analyze M. Moaddabpour’s popular romantic novel, Parichehr. The research process suggests that by depicting the patriarchal discourse, this popular novel represents the Lacanian imaginary stage and plays a role by addressing the object of desire to construct the reader’s ego (the ideal ‘I’).
 
Extended Abstract
 
1. Introduction
In the second half of the 20th century, with the emergence of terms such as "high/low" and "elite/popular" in discussions on literature, new attitudes toward the novel and cultural studies developed. The founders of the Frankfurt School, while introducing the concept of culture industry, mostly disapproved of popular art. Followers of the Birmingham School, unlike those of the elitist tradition, argued that elite culture is only one aspect of culture and the study of culture should include the popular culture of the masses as well. Research on popular literature constitutes an important part of cultural analysis. The Lacanian approach to subjectivity, especially how feminine subjectivity is constructed in some specific realms and through specific media, can be relevant to our study.
 
2. Theoretical Framework
Lacan’s post-structuralist criticism, unlike classical psychoanalytical criticism, focuses on the reader, text and language. In his theory of human mental development, Lacan speaks of the real, the imaginary and the symbolic. At the beginning of life infants see no distinction between themselves and their mothers, a stage Lacan refers to as the real. From six to eighteen months the child develops an integrated image of himself and thus enters the mirror stage (the imaginary order) and develops an imaginary picture of himself called "ego", which is distinct from that of his mother. The subject is formed when the child enters the world of language and symbolic order and is confronted with a change of signifiers and also the unconscious.
 
3. Methodology
A psychoanalytical analysis of the text and the audience of popular novels can be of great help in studying this kind of novel and its audience. This study relies on the content analysis method and employs the descriptive-analytical approach in its Lacanian reading of Parichehr.
 
4. Findings
Using different narrative techniques, this novel creates an ideal image of the beloved based on patriarchal ideology. Based on the Hegelian master-slave dialectic, the fundamental desire driving humans is the desire to accept. Ego-ideal can be regarded as the master and the real self as the slave.
 
5. Conclusion
Teenage and young girls turn to the popular genre of romance to find their perfect image. The novel Parichehr, which corresponds to the Lacanian mirror stage, represents the imaginary stage and, with its structural features, depicts the ego-ideal. The ideal image of the female character in the novel, as the mirror image, provides the possibility of narcissistic identification for the subject/audience, and their ego is formed in an imaginary way. The subjects, with the illusion of accessing the little other, feel secure in the linear mother-child relationship, take refuge in the imaginary order stage and do not feel the need to enter the symbolic order. This image, which is based on the patriarchal ideology, absorbs the subject/audience in a way that they unconsciously follow it as their ideal model.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Popular Novel
  • Parichehr
  • Moaddabpour
  • Lacan
  • Identity
آبوت، پ. والاس، ک. 1393. جامعه‌شناسی زنان، ترجمه م. نجم عراقی. تهران: نی.
احمدزاده، ش. 1386. «ژاک لکان و نقد روانکاوی معاصر». پژوهشنامه فرهنگستان هنر، (4): 93-108.
اسحاقیان، ج. 1381. «مکتب لکان و روان­شناسی ساختارگرا در نقد ادبی». کتاب ماه ادبیات و فلسفه. (62): 30-35.
استاوراکاکیس، ی. 1394. لکان و امرسیاسی، ترجمه م. ع. جعفری. تهران: ققنوس.
استوری، ج. 1390 .«داستان‌های عامه‌پسند». ترجمه ح. پاینده. ارغنون، (25): 1-43.
ـــــــــــ .1393. «مطالعات فرهنگی در باره فیلم‌های عامه‌پسند». ترجمه ح. پاینده. ارغنون، (23): 129-153.
اونز، د. 1387. فرهنگ مقدماتی اصطلاحات روانکاوی لکان، ترجمه م. رفیع و م. پارسا. تهران: گام نو.
ایستوپ، آ. 1395. ناخودآگاه، ترجمه ش. رویگریان. تهران: مرکز.
ایگلتون، ت. 1393. پیش‌درآمدی بر نظریه ادبی، ترجمه ع. مخبر. تهران: مرکز.
پورجعفری جوان، ص. 1396. خوانش تطبیقی از رمان­های سووشون سیمین دانشور و کودک در رمان یان مک ایوان براساس ایده ترومای ژاک لکان، پایان­نامه کارشناسی ارشد. دانشکده ادبیات و علوم انسانی. کرمانشاه.
پیرکلرو. ژ. 1385. واژگان لکان، ترجمه ک. موللی. تهران:نی.
ترنر، گ. 1390. «ایده مطالعات فرهنگی». ترجمه ج. خسروی. درباره مطالعات فرهنگی، گردآوری و ویرایش م. محمدی. چشمه. 97-124.
جلاله­وند آلکامی، م. 1394. «راوی بوف کور، رانه مرگ و شکاف در نظم نمادین». ادب‌پژوهی، (33): 9-36.
ــــــــــــــــ . 1397. شخصیت و شخصیت­پردازی در رمان فارسی(رئالیسم، مدرنیسم، پسامدرنیسم)، تهران:کیان افراز.
جوادی یگانه، م. و ارحامی، آ. 1388. «دختران دانشجو و خوانش رمان». پژوهش زنان، 4(7): 31-50.
ــــــــــــــــــــــــــ .1390. «کیفیت خوانش رمان‌های عاشقانه عامه‌پسند توسط زنان». زن در فرهنگ و هنر، 4(2): 5-24.
حسنی­راد، م. 1389. «کانونی‌سازی ابزاری برای روایتگری». کتاب ماه ادبیات، (38): 51-56.
خان­محمدی، ک. 1392. «بررسی تطبیقی مکتب انتقادی فرانکفورت و مطالعات فرهنگی بیرمنگام». علوم سیاسی، (62): 87- 112.
داولینگ، ک. 1396. عقده سیندرلا، ترجمه س. رنجبر. تهران: روشنگران و مطالعات زنان.
راباته، ژ.م. 1382. «پیش‌درآمدی بر ژاک لکان». ترجمه ف. محمدی. ارغنون، (22): 193-227.
راگلند، ا. 1384. «مفهوم رانه مرگ نزد لکان». ترجمه ش. وقفی­پور. ارغنون، (26و27): 341-381.
رایت، ا. 1373. «نقد روانکاوانه مدرن». ترجمه ح. پاینده. ارغنون، (4): 97-124.
ریمون کنان، ش. 1387. روایت داستانی: بوطیقای معاصر، ترجمه ا. حری. تهران: نیلوفر.
ژیژک، ا. 1389. عینیت ایدئولوژی، ترجمه ع. بهروزی. تهران: طرح نو.
سفیری، خ. و ایمانیان، س. 1388. جامعه‌شناسی جنسیت، تهران: جامعه‌شناسان.
صفایی، ع. و مظفری،ک.  1388. «بررسی توصیفی، تحلیلی و انتقادی رمان‌های عامه‌پسند ایرانی». ادب‌پژوهی، (10): 109-136.
علی­احمدی، ا. 1386. مصرف ادبیات داستانی ایرانیان، تهران: پژوهشگاه فرهنگ وهنر و ارتباطات.
علی، ب. 1395. آیا با لکان می‌توان انقلابی بود، ترجمه س. محمدی. تهران: افراز.
کارگر، ع. ر. 1394. نظم­های سه­گانه و جنسیت از دیدگاه لکان در رمان لولیتا اثر ولادیمیر ناباکوف، پایان­نامه کارشناسی ارشد. دانشکده زبان و ادبیات فارسی. دانشگاه لرستان خرم‌آباد.
کلیگز، م. 1388. درسنامه نظریه ادبی، ترجمه ج. سخنور و دیگران. تهران: اختران.
کوری، گ. 1391. روایت‌ها و راوی، م. شهبا. تهران: مینوی خرد.
لکان، ژ. 1396.  اضطراب،  ترجمه ص. راستکار. تهران: پندار تابان.
لوته، ی. 1388. مقدمه‌ای بر روایت در ادبیات و سینما، ترجمه ا. نیک­فرجام. تهران: مینوی خرد.
لوونتال، ل. 1396. رویکرد انتقادی در جامعه­شناسی ادبیات، ترجمه م. ر. شادرو. تهران: نی.
مالوی، ل. 1393. «لذت بصری و سینمای روایی». ترجمه ف. محمدی. ارغنون، (23): 71-89.
مک گوان، ت. 1394. نگاه واقعی (نظریه فیلم پس از لکان)، ترجمه ب. خالدی. تهران: مرکز.
ـــــــــــ . 1395. سینمای دیوید لینچ (تحلیلی بر پایه اندیشه‌های فروید، لکان و هگل)، ترجمه م. ع. جعفری.  تهران: ققنوس.
مکوئیلان، م. 1388. گزیده مقالات روایت، ترجمه ف. محمدی. تهران: مینوی خرد.
موللی، ک. 1396. مبانی روانکاوی لکان، تهران: نی.
مؤدب­پور، م. 1383. پریچهر، تهران: نسل نواندیش.
میرصادقی، ج. 1376.  عناصر داستان، تهران: سخن.
وقفی­پور، ش. 1395. نامه‌ها و ملاقات‌ها، تهران: چترنگ.
هال، د. ای. 1395. سوبژکتیویته در ادبیات و فلسفه، ترجمه ب. سجادی و د. ابراهیمی. تهران: دنیای اقتصاد.
هورنای، ک. 1382. روان‌شناسی زن، ترجمه م. سروری. تهران: دانژه.
هومر، ش. 1394. ژاک لکان، ترجمه م. ع. جعفری و م. ا. طاهائی. تهران: ققنوس.
هیوارد، س. 1395. مفاهیم کلیدی در مطالعات سینمایی، ترجمه ف. محمدی. زنجان: هزاره سوم.
Lacan, J. 1978. The Seminar of Jacques Lacan,  Book XI: The Fundamental Concepts of Psychoanalysis, ed. J. Lacan. Sheridan. A. New York: W.W. Norton & Company.
______ .1988. The seminar of Jacques Lacan, Book II: The Ego in Freud Theory and in the Technique of Psychoanalysis 1954-1955, ed. J., A. Miller, trans. S.Tomaselli, Cambridge:  Cambridge University Press.
______. 1993. The Seminar. Book III. The Psychoses 1955-6, Miller, J,-A. (ed.). trans. with R. notes. Grigg,London: Routledge.
______ . 1998. The Seminar. Book XX .Encore, On Feminine Sexualitiy, The Limits of Love and Knowledge, 1972-3, Miller, J,-(ed.),trans. with notes Br. Fink , New York: Norton.