تحلیل هویت اجتماعی‌ مانلی ‌نیما براساس تحلیل انتقادی‌ گفتمان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه خوارزمی تهران

2 استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه خوارزمی تهران

3 دانشجوی دکتری زبان وادبیات فارسی دانشگاه خوارزمی تهران

چکیده

پژوهش حاضر شعر روایی ‌مانلی را به مدد ‌تحلیل انتقادی‌ گفتمان با رویکرد نورمن فرکلاف بررسی می‏کند و ایدئولوژی نیما و جامعه را در قبال هویت اجتماعی طبقات روشنفکر و محروم جامعه روشن می‏سازد. از این رو مسئله‌ هویت اجتماعی کنشگران روایت در گفتگوها، صحنه‌سازی‌ این شعر روایی ‌مورد توجه قرار خواهد گرفت. پری ‌و مانلی‌ دو شخصیت خیالی ‌بازنمایی از ایدئولوژی و زیست‌جهان جامعه ایرانی در سالهای 1324-1336 هستند. نیما در تقابل با گفتمان حاکم و سایر گفتمان‌ها، مانلی را به‌ مدت 1۲ سال می‌آفریند. مانلی نماد گریز از واقعیت و اجتماع به سوی ناکجاآباد (کشور دریا) در روند تحولات اجتماعی است. یأس و گریز مانلی‌ از اجتماع فاسد خود در پایان روایت، به اوضاع جامعه بعد از کودتای 28 مرداد 1332 شمسی می‌ماند. این اثر نیما سیر سرنوشت جبر طبقاتی را به سوی آرمانشهر توصیف می‏کند. گردآوری داده‌ها به شیوه اسنادی و هدفمند بوده‌است و متن به شیوه توصیفی-تحلیلی بررسی می‌شود.
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

A Study of the Social Identity of Nima Yushij’s Maneli based on Critical Discourse Analysis

نویسندگان [English]

  • Mohammad Parsanasab 1
  • Mohammad Shadrouymanesh 2
  • Hafez Sadeghpoor 3
1 Professor of Persian Language and Literature, Kharazmi University
2 Assistant Professor of Persian Language and Literature, Kharazmi University
3 PhD candidate in Persian Language and Literature, Kharazmi University
چکیده [English]

Using Norman Fairclough’s approach in critical discourse analysis, this paper aims to study Nima Yushij’s narrative poem Maneli in order to shed light on Nima’s ideology regarding the social identity of the intellectuals and the deprived classes of society. Therefore, what is considered here is the narrative agents’ social identity in the poem’s conversations and scenes. Pari and Maneli, as imaginary characters, represent Iranian society’s life-world and ideology in the years 1945-1957. In contrast to the ruling discourse and other discourses, Nima creates Maneli during these 12 years. Maneli is the symbol of escaping from reality and society to the land of Nowhere (the land of the sea) in the process of social changes. At the end of the narration, Maneli’s despair and escape from his corrupt community is reminiscent of the social status after the 1953 coup d’état. Nima’s poem describes the fate of the movement of class determinism towards Utopia. The data has been collected through documentation, and the text has been analyzed in a descriptive-analytical manner.
 
Extended Abstract
 
1. Introduction
From the discourse analysis perspective, texts reflect ideology and social relations. In the present article, the poem Maneli is analyzed based on Fairclough’s critical discourse analysis. Nima Yushij’s Maneli was created in response to Sadegh Hedayat’s translation of Urashima. This poem, which took twelve years to complete, retells the story of a poor fisherman who faces the inequality of social relations and the utopian world of fairy tales. The main question in the present article is: what discursive and ideological space affect the production of the social identity of the characters in this poem.
 
2. Theoretical Framework
According to Fairclough, critical discourse analysis is a combination of textual analysis, the analysis of the process of production, distribution and consumption of texts, and the socio-cultural analysis of the discursive event as a totality. An important goal of critical analysis is to eliminate power/hegemony in both theory and practice. Within the framework of critical discourse analysis, Fairclough considers textual analysis to be a combination of linguistic and inter-textual analyses, and examines the discourse at three levels of description, interpretation and explanation.
 
3. Methodology
Maneli was selected for the present article based on purposeful qualitative methodology. Of different types of critical discourse analysis, Fairclough’s approach, due to its methodology, was the most applicable here.
 
4. Findings
Maneli and Pari, as the main characters in the poem, appear as opposing subjects at the beginning of the poem and their relationship and identities are represented through semantic relations. Maneli is the product of his socio-historical context and production system and, because of his social class and poverty, has a lowly social status. Based on the expressive and experimental values of the narrator, Pari has a paradoxical lover-beloved quality. In this poem, Nima Yushij represents power in the socio-economic system of production, which suffers from inequality.
 
5. Conclusion
Nima Yushij draws on verbal-visual discourse and narrative poetry to express his ideology in the literary tradition of the contemporary era. To oppose the despotic, capitalist discourse of the Pahlavi era, and the materialistic discourse of the Tudeh Party, he relies on the idealistic-realistic discourse, revolving around freedom, love and humanism. Pari and Maneli are two imaginary characters that formulate the social identity of the intellectuals and the lower class. This poem somehow shows the movement from the Marxist class determinism to idealism. The discourse followed by the second Pahlavi monarch, through freedom of the press, modernism, establishment of parties and civil institutions, such as the Association of Iranian Writers, affected social activists, such as Maneli, moving him from realism to idealism. Disappointment with a corrupt society at the end of the poem is typical of the intellectuals and lower classes in the years following the 1953 coup d'état in Iran.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Discourse Analysis
  • Narrative Poetry
  • Maneli
  • NimaYushij
آبراهامیان، ی. 1384.  ایران بین دو انقلاب، ترجمه ا. گل­محمدی و م. ا. فتّاحی. تهران: نی.
آیتی، ا. 1392. «مانلی نشانه سیال، بررسی نشانه- معناشناختی شعر مانلی ‌نیما یوشیج». شعرپژوهی(بوستان ادب)، 5 (4)، پیاپی18: 1-16.  
آیتی، ع. 1375. شرح منظومه مانلی و پانزده قطعه دیگر از نیما یوشیج، ویراستار ح. دسترنجی. تهران: فرزان روز.
اباذری، ی. و چاوشیان، ح. 1381. «از طبقه اجتماعی تا سبک زندگی؛ رویکردهای نوین در تحلیل جامعه‌شناختی هویت اجتماعی». نامه علوم اجتماعی، (20): 3-27.
امامی، ن. و تشکّری، م. و صالحی­مازندرانی، م. و کشاورز مؤیدی، آ. 1394. «بررسی و تحلیل منظومة مانلی نیمایوشیج براساس الگوی سفر قهرمان جوزف کمپبل». شعرپژوهی(بوستان ادب)، 7(4): 1-20.
بودریار، ژ . 1394. نظام اشیا، ترجمه پ. ایزدی. تهران: ثالث.
‌بهرام پورعمران، ا. ر. 1389. در تمام طول روز و شب: بررسی آراءِ نیما، تهران: مروارید.
پارکینسون، گ. و دیریسلین، ر. 1387. فرهنگ علوم اجتماعی، ترجمه ا. ساعی­ارسی، م. وطن‌خواه.  اردبیل: ‌دانشگاه آزاد اسلامی واحدخلخال و انتشارات حافظ اندیشه.
تلطف، ک .1394. سیاست نوشتار، ترجمه م. کمالی. تهران: نامک.
جورکش، ش.1383. بوطیقای شعر‌ نو، تهران: ققنوس.
حمیدیان، س.1383. داستان دگردیسی روند دگـرگونی‌های شـعر نیما یوشیج، تهران:‌ نیلوفر.
خلیلی­ جهان­تیغ، م. 1382. «ساخت روایت در شعر نیما». ﻧﺸﺮﯾه داﻧﺸﮑﺪه ادﺑﯿﺎت و ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﯽ داﻧﺸﮕﺎه ﺗﺒﺮﯾﺰ، 46(188): 107-133.
ذوالفقاری، م.1381. «نقد و تحلیل منظومه مانلی». مجموعه مقاله‌های نخستین همایش نیماشناسی، ساری: شفلین.
صارمی، س. 1384. «منظومه مانلی و داستان اوراشیما». مجله اشراق، (2 و 3) : 305-318.  
عیوضی، م. ر. 1380. طبقات اجتماعی و رژیم شاه، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
فتوحی رودمعجنی، م. 1392. سبک شناسی،  نظریه‌ها، رویکرها و روش‌ها، تهران: سخن.
فرکلاف، ن. 1379. تحلیل انتقادی گفتمان، ترجمه ف. شایسته­پیران و دیگران. ویراسته م. نبوی و م. مهاجر. تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها.
فوران، ج. 1380. مقاومت شکننده؛ تاریخ تحولات اجتماعی ایران، ترجمه ا. تدین. تهران: رسا.
کاتوزیان، ه. 1366.  اقتصاد سیاسی ایران، استبداد ‌شبه مدرنیسم 1305 – 1357، مترجم م . ر. نفیسی. تهران: پاپیروس.
کشاورز، م. ح. 1372. «ضمایر شخصی و صورتهای خطاب از دیدگاه جامعه‌شناسی زبان»، مجله دانشکده ادبیات،  (1): 71-84.
گودرزی، غ ، ر. 1387. تجدد ناتمام روشنفکران ایران، تهران: اختران.
محمدی، ا. 1391. «پری‌پیکر دریایی آنیمای آرمانی نیما در منظومه مانلی». ششمین همایش پژوهش‌هی ادبی، تهران: شهیدبهشتی و انجمن علمی زبان و ادبیات فارسی.
مطوری، س و صدیقی، م. 1393. «نیمایوشیج: توازی شعر و داستان و نمایش در تئوری و سرایش». ادبیات پارسی معاصر، 4(2): 177-200.  
میرعابدینی، ح. 1392. تاریخ ادبیات داستانی ایران، تهران: سخن.
مهرآیین، م. 1386. «شرایط تولید فرهنگ: ریشه‌های ظهور مدرنیسم اسلامی در هند، مصر و ایران».‌ پایان‌نامه دکتری جامعه‌شناسی، دانشگاه تربیت مدرس.
وحیدیان کامیار، ت. 1375. «کنایه نقاشی زبان». نامه فرهنگستان، 2(4): 55-69.
ون دایک، ت. 1389. مطالعاتی در تحلیل گفتمانی، ترجمه پ. ایزدی و دیگران. ویراسته م. مهاجر و م. نبوی. تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها.
 بال، م. 1396. «روایت­مندی بصری». ترجمه ف. نوری­زاد و ا.ح. هاشمی. دانشنامه نظریه‌های روایت. گردآورنده و ویراستاران د. هرمن و م. ریان و م-ل. رایان. تهران: نیلوفر. 83-97.
هلیدی، م. و رقیه، ح. 1395. زبان، بافت و متن: جنبه‌هایی از زبان در چشم اندازی اجتماعی- نشانه شناختی،  ترجمه م منشی‌زاده و ط. ایشانی. تهران: علمی. 
یارمحمدی، ل. 1383. گفتمان شناسی رایج و انتقادی، تهران: هرمس. 
یورگنسن، م و فیلیپس، ل. 1392. تحلیل گفتمان، مترجم ه. جلیلی. تهران: نگاه.
یوشیج، ن. 1371. مجموعه کامل اشعارنیما یوشیج، گردآوری س. طاهباز. تهران: نگاه. 
ـــــــــ . 1383. یادداشت‌های روزانه، به کوشش ش. یوشیج. تهران: مروارید.
یونگ،ک.گ. 1381.  انسان و سمبل‌هایش، ترجمه م. سلطانیه، تهران: جامی.
Althusser,l. 2001. lenin and philosophy and other Essays, newyork: monthly Review press.
Gee, J.P. 1999. An Introdustion to Discourse Analysis :  Theory and Method, New York:  Routledge.
Fairclough, N. 1995. Critical Discourse Analysis, London: Longman .
Fowler, R .1996. linguistic Criticism, . oxford: oxford university press. 
Plasson, G. 1989. The Art of Fishing. Maritime Anthropological studies, vol,2. No. 1: 1-20.
Simpson, P.  2004. Stylistics: A Resource boo for  Students, London: Rutledge.
Van Dijk ,  T.  A.  2006.  “Ideology  and  Discourse Analysis”. Journal of Political Ideologies, Routledge, 11(2): 115-140.