هستی‌شناسی مخاطب درون‌متنی در شعر موج نو

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه گنبد کاووس

چکیده

از منظر جهان‌نگری به‌شدت زیر تأثیر مدرنیسم و اگزیستانسیالیسم بود و از این‌رو شعری ذهنیت‌گرا و خوداندیشانه است. در شعر موج نو، شناخت و گفت‌وگوی سوژه از طریق برون‌‌افکنی و نمایش گفت‌وگو امکان‌پذیر می‌شود که شاعر آن را «تو» خطاب می‌کند. بسامد این طرز خطاب به اندازه‌ای است که برای موج نو نوعی ویژگی محسوب می‌شود. از این رو، پژوهش حاضر به بررسی هستی‌شناسانه ضمیر مخاطب «تو» در شعر موج نو می‌پردازد. این بررسی نشان می‌دهد که دامنه مدلولی و ارجاعی ضمیر «تو» به رغم نمایش بیرونی‌اش، در بیشتر موارد، خودارجاع است. به بیان دیگر، «تو» نوعی خطاب نمایشی است که هویتی روایی برمی‌سازد و به شاعر مجال می‌دهد که در رفت و برگشت به خود و بیرون از خود، زمینه‌های شناخت دقیق‌تری از هویت شخصیِ خود فراهم کند. با وجود این، دامنه مدلولی «تو» به جانب «دیگری» به‌مثابه وجودی بیرونی و مستقل نیز کشیده می‌شود تا شناخت از «خود» و جهان پیرامون خود را غیرشخصی و تکمیل کند. بنابراین، خطاب به «تو» به‌مثابه «خود»، «همان» و «دیگری»، ماهیتی شناختی دارد و آنجا که شاعر به برون از خود نظر بیفکند، مفاهیمی چون عدالت و آزادی و انسانیت در شعر نمود می‌یابند و «تو»، دلالت سیاسی و اجتماعی نیز به خود می‌گیرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Ontology of the In-text Addressee in New Wave Poetry

نویسنده [English]

  • maryam raminnia
Assistant Professor of Persian Language and Literature, Gonbad Kavus University
چکیده [English]

New Wave poetry emerged as one of the trends in contemporary Persian poetry in the intellectual atmosphere of the 1960’s. It was influenced by modernism and existentialism; therefore, it can be classified as self-reflective and subjective. In a world where ‘I’ is placed at the center, events and its surroundings, and even the ‘self’ are being identified based on subjectivity. Such identification is manifested merely through an exterior and dialogic interaction with an ‘other’ who the poet addresses as ‘you’. An in-depth ontological analysis of this ‘you’ in New Wave poetry indicates that the signifying and referential scope of ‘you’ as a pronoun is self-referential in most cases, despite its manifestations. In other words, ‘you’ has a superficial reference which constructs a narrative identity. This enables the poet to provide better and more precise conditions to understand his/her personal identity within an interior and exterior back and forth movement. However, the signifying scope of ‘you’ has been expanded to the ‘other’ as an exterior and independent being to complement and make the ‘self’ and its surrounding world impersonal. Therefore, addressing ‘you’ as the ‘self’, ‘sameness’ and ‘other’ has a cognitive nature, and when the poet begins to look beyond himself/herself, concepts such as justice, freedom and humanity appear in the poems and ‘you’ also signifies politically and socially.
 

Extended Abstract
 
1. Introduction
The New Wave poets claim to have created a new capacity in modern Persian poetry. Influenced by European modernism and the intellectual atmosphere of the 1960s in Iran, New Wave poetry is open to ontological interpretations. In the majority of these poems, the poet addresses a ‘you’ that lacks any distinctive identity. In the present article, the ontological status of ‘you’, addressed by the poet/speaker in New Wave poems by poets such as Ahmadreza Ahmadi, Bijan Elahi, Hossein Rasael, Parviz Eslampour and Mahmoud Shoja’ee, among others, will be studied.
 
2. Theoretical Framework
The ideas of existentialist philosophers such as Sartre and thinkers such as Levinas and Ricoeur form the theoretical framework of the present article. Levinas’ ideas concerning understanding the ‘other’ and its relation with ‘I’ as well as Ricoeur’s ideas about the cognitive aspects of  the ‘self’ are the focus of attention in this study.
 
3. Methodology
Adopting a descriptive-analytic approach, this article explores all the poetry collections by the most representative New Wave poets (eleven pots) to identify all instances of the poets’ use of the second person pronoun ‘you’. This ‘you’ has been studied based on textual signification, utterances and verbs of motion and cognition so as to show the relations between ‘you’, ‘I’, the self and the other through the interpretation of cognitive and functional statements.
 
4. Findings
The findings of the present study indicate that New Wave poetry is mostly about ‘self’. In this poetry ‘you’ constructs a kind of narrative identity and enables the poet to achieve a better understanding by moving from the ‘self’ to an entity beyond ‘self’.
 5. Conclusion
In New Wave poetry the poets use the pronoun ‘you’ even when trying to express their inner feelings and concerns. This might be interpreted as an inclination on the part of the poets toward communication and dialogue with the outside world. However, this kind of poetry is introverted and existential and has a cognitive nature. In this poetry the poets are usually addressing themselves, and when the ‘other’ is allowed to enter their solitude it is mostly to make the ‘self’ better understood. In rare cases when the poet moves beyond the ‘self’, they mostly deal with concepts of freedom, justice and humanity in their poetry and ‘you’ has a social and political significance.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ontology
  • Addressee
  • ‘You’
  • Self
  • Other
  • New Wave Poetry
احمدی، ا.ر. 1345. جزوه‌ی شعر( دفتر اول)، تهران: طرفه.
ــــــــــ . 1371. همه آن سالها، تهران: مرکز.
احمدی، ا. 1396. ادبیات ستیزنده، تهران: آگه.
اردبیلی، ب. 1394. رهگذری در خواب پروانه‌ها، به کوشش م. ریاحی. مشهد: بوتیمار.
اسلامپور، پ. بی‌تا. گزیده‌ای از اشعار پرویز اسلامپور، ناشر الکترونیکی: کتابناک.
اصلانی، م. ر . 1344. شب‌های نیمکتی روزهای باد، تهران: بی‌جا.
ــــــــــــ . 1354. بر تفاضل دو مغرب، تهران: کتابناک.
ــــــــــــ . 1357. سوگنامه سالهای ممنوع، تهران: زردیس.
ـــــــــــ . 1390. در گفت‌وگوی با مریم منصوری، «دیدن جهان مرا منقلب می‌کند». روزنامه اعتماد، صفحه ادبیات. (2265) 29شهریور.
اکبریانی، م .ه. 1396. ایدئولوژی و ادبیات، تهران: مروارید.
الهی، ب. 1393. دیدن، تهران: بیدگل.
ـــــــ . 1396. جوانی‌ها، تهران: بیدگل.
الیری، ت. 1396. فوکو و ادبیات داستانی: کتاب تجربه، ترجمه ف. اکبرزاده. تهران: بان.
ام. بژه، د. 1388. تحلیل روایت و پیشاروایت، ترجمه ح. محدثی. تهران: دفتر مطالعات و توسعه رسانه‌ها.
ای.هال، د. 1396. سوژه‌گی، ترجمه ه. شاهی. تهران: پارسه.
براهنی، ر. 1380. طلا در مس، تهران: زریاب.                                                                 
برمن، م. 1386. تجربه مدرنیته، ترجمه م. فرهادپور. تهران: طرح نو.
پاشایی . ع. 1388. زندگی و شعر شاملو: نام همه شعرهای تو، ج1. تهران: ثالث.
پرینس، ج. 1391. روایت شناسی: شکل و کارکرد روایت، ترجمه م. شهبا. تهران: مینوی خرد.
تودوروف، ت.  . 1388. بوطیقای نثر، ترجمه ا. گنجی‌پور. تهران: نی.
ـــــــــــــ . 1394. ادبیات در مخاطره، تهران: ماه.
جعفری، س. 1394. شعر نو در ترازوی تأویل، تهران: مروارید.
چایلدز، پ. 1389. مدرنیسم، ترجمه ر. رضایی. تهران: ماهی.
حسین‌پور، ع. 1382. «شعر موج نو و شعر حجم‌گرای معار فارسی». نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تبریز، (188): 157-180.
دریدا، ژ. 1395. نوشتار و تفاوت، ترجمه ع. رشیدیان. تهران: نی.
دسیوریتیوا، آ. 1391. «هویت و روایت». ترجمه م. فیضی. دانشنامه روایت‌شناسی، گردآورنده و ویراستار: م. راغب. تهران: علم.  215-226.                                                                                                                                                                       
راسخی لنگرودی، ا. 1397. سارتر در ایران، تهران: اختران.
رسائل، ح. 1347. آوازهای پشت برگها، تهران: روز.
رشیدیان، ع. 1393. فرهنگ پسامدرن، تهران: نی.
رهنما، ف. 1347. شعر دیگر (کتاب یکم)، تهران: اشرفی.
سارتر، ژ. پ. 1394. هستی و نیستی، ترجمه م. بحرینی. تهران: نیلوفر.
شاهرختاش، ش. 1346. خواب‌های فلزی، تهران: چاپخانه زهره.
ـــــــــــــ . 1349. «نگاهی به موج نوی شعر امروز ایران». مجله نگین، (59): 19-21و49.
شجاعی، م. 1359. از آبیِ نفس‌های کوتاه، تهران: بی‌جا.
شریف‌نیا، ح. و رئیسی، ا. 1395. آذرخشی از جنبش‌های ناگهان، مشهد: بوتیمار.
شعیری، ح.ر. 1392. تجزیه و تحلیل نشانه- معنا شناختی گفتمان، تهران: سمت.
صفایی، ش. 1345. جزوه شعر (دفتر دوم)، تهران: طرفه.
عالی عباس‌آباد، ی.1390. جریان‌شناسی شعر معاصر، تهران: سخن.
عرفان، ح. 1395. آبناز، مشهد: بوتیمار.
قانون‌پرور، م .ر. 1395. منادیان قیامت (نقش اجتماعی- سیاسی ادبیات در ایران معاصر)، ترجمه م. طرزی. تهران: آگه.
کریچلی، س. 1391. لویناس و سبژکتیویته پساواسازانه، ترجمه م. پارسا و س. دریاب. تهران: رخداد نو.
کمالی، ا. 1394. از مصائب معنا؛ جستاری در فیولوژی، زمان و شعر، تهران: اختران.
لاکلائو، ا؛ موفه، ش. 1393. هژمونی و استراتژی سوسیالیستی، ترجمه م. رضایی، تهران: ثالث.
لنگرودی، ش. 1370. تاریخ تحلیلی شعر نو، ج3. تهران: مرکز.
لویناس، ا . 1392. زمان و دیگری، ترجمه م. حیاط­شاهی، تهران: افکار.
ـــــــــ . 1393. از وجود به موجود، ترجمه م. علیا. تهران: ققنوس.
ماری، م. 1397. موج نوی فرانسه: یک مکتب هنری، ترجمه م. یگانه‌دوست. تهران: بیدگل.
موشتوری، آ. 1394. جامعه‌شناسی مخاطب در حوزه فرهنگی و هنری، ترجمه ح. میرزایی. تهران: نی.
میلر، پ. 1393. سوژه، استیلا و قدرت، ترجمه ن. سرخوش و ا. جهاندیده. تهران: نی.
نجات، ه. 1348. حواشی مخفی، تهران: چاپخانه فاروس.
نوذری، ح. 1391. مدرنیته و مدرنیسم، تهران: نقش جهان.
نوری­علا، ا. 1348. صور و اسباب در شعر امروز ایران، تهران: بامداد.
ـــــــــ . 1373. تئوری شعر: از موج نو تا شعر عشق، لندن: غزال.
هایدگر، م. 1393. هستی و زمان، ترجمه ع. رشیدیان. تهران: نی.
هولکوییست، م. 1395. مکالمه‌گرایی: میخاییل باختین و جهانش، ترجمه م. امیرخانلو. تهران: نیلوفر.
یونگ، ک.گ. 1393. انسان و سمبولهایش، ترجمه م. سلطانیه. تهران: جامی.
Deleuze, G. 1994. What Is Philosophy?, Translated by H. Tomlinson and G. Burchell. New York: Columbia University Press. 
Hughes, G. 1972.Imagism& the Imagists, Bible and Tannen, New York: Bible and Tannen publishers.
Hegel, G.W.F. 2001. ThePhenomenology of Mind, Translated by J. Baillie. Blackmask online.
Ricoeur, P. 1994. Oneself as Another, Translated by K. Blarney. Chicago : the University of Chicago Press.
Parr, A. 2005. The Deleuze Dictionary, Revised Edition . Edinburgh: Edinburgh University Pres.
Taylor, C. 1989. Sources of The Self, Massachusetts: Harvard University Press.
Theunissen, M. 1984. The Other, translated by C. Macann, Cambridge: The MIT Press.
Wiegand, C. 2005. French New Wave, Harpenden: Pocket Essentials press.