بررسی و تحلیل اندیشه‌های سوسیالیستی در شعر دو شاعرحزبی فارسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید چمران اهواز

2 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید چمران اهواز

چکیده

انقلاب مشروطه ایران (1285) و پیامدهای آن درهای تازه‌ای به روی مردم گشود و به­ویژه شاعران را با موضوعات اجتماعی و فرهنگی جدیدی همچون دردها و مشکلات مردم مواجه کرد که پیش از آن از اولویت‌های شعر شمرده نمی‌شد. پس از مشروطه، شکل‌گیری احزاب چپگرا و وقوع جنبش‌ها و انقلاب­های سوسیالیستی و نظام‌های سیاسی برآمده از این انقلاب‌ها که از سده بیستم میلادی نخست در روسیه تزاری و سپس دیگر نقاط جهان رخ داد، بر بخشی از ادبیات ایران تأثیر گذاشت؛ بعلاوه، شعارهای سوسیالیست‌ها با آرمان‌ها و نیازهای بعضی از روشنفکران و کنشگران اجتماعی و فرهنگی ایران، ازجمله نویسندگان و شاعران، مطابق افتاده ‌بود. بر این اساس، گروهی از شاعران از مشروطه به این سو با گرایش یا عضویت در احزاب چپ، با رویکردی سوسیالیستی به اوضاع کشور توجه نشان دادند و با مظاهر نظام سرمایه‌داری به مبارزه پرداختند. این اندیشه­ها در شعر آنان بازتاب بسیاری داشته‌است. در این مقاله ضمن اشاره به اندیشه و اصول و مفاهیم سوسیالیسم و سرچشمه‌های ورود آن به ایران، بازتاب این اندیشه‌ها و مفاهیم را با ذکر شواهدی در شعر لاهوتی و افراشته  -شاعرانی که رسماً عضو حزب سوسیالیستی بوده‌اند- بررسی کرده­ایم. اعتراض به فاصله طبقاتی، برابری حقوق، دفاع ازحقوق کارگران و دهقانان و غیره مهمترین موضوعاتی است که این گروه با به کارگیری واژگان خاص شاعران سوسیالیست، در شعر خود وارد کرده‌اند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

A Study of Socialist Ideas in the Poetry of Two Iranian Party Poets

نویسندگان [English]

  • manouchehr joukar 1
  • Parvin Golizadeh 1
  • Fatemeh Ravan 2
1 Associate Professor of Persian Language and Literature, Shahid Chamran University
2 PhD Candidate in Persian Language and Literature, Shahid Chamran University
چکیده [English]

The Iranian Constitutional Revolution (1906) and its outcomes opened new doors to the public, and made poets, in particular, address new social and cultural themes that were not previously considered to have any priority. After the Revolution, the formation of leftist parties as well as movements and socialist revolutions, and the emergence of political regimes out of these revolutions, which occurred first in Tsarist Russia and then elsewhere in the world, influenced Persian literature. In addition, socialist slogans were in line with the ideals and needs of some of Iranian intellectuals and social and cultural activists, including writers and poets. Accordingly, from the Constitutional era onwards, a group of poets with inclinations towards, and membership in, left-wing socialist parties, began to criticize the status quo with a socialist approach and struggled against what was called the manifestations of the Capitalist system. These efforts were reflected in their poetry to a remarkable extent. In this paper, we, first, study Socialist ideas, principles and concepts, and the conditions for their introduction to Iran; then, we discuss the reflections of these ideas and concepts in the poetry of 
Lahuti and Afrashteh, two poets who were officially members of a Socialist party. Objections to class and wealth gap, equal rights, and the defense of the rights of workers and peasants are among the most important issues that these poets, using the Socialist terminology, have dealt with in their poems.
 
Extended Abstract
 
1. Introduction
Persian poetry has served as the most popular tool for Iranians to express their feelings and ideas about important issues of their lives and even the afterlife. No comprehensive research on Iranian art, science and culture can be conducted without studying Persian poetry in different eras. It should be noted that in Iranian poetry the extent to which different issues are dealt with depends on the social, religious and political conditions of each era. That is why most Iranian poets in the past refuse to directly refer to political and social issues – as compared with other common topics – of their time.
 
2. Theoretical Framework
The Constitutional Revolution (1906), as the most significant political, social and cultural event in the early twentieth-century Iran, became the point of departure for many movements and approaches in the above-mentioned areas while, at the same time, introduced new concepts and ideas such as liberty, the parliament, the law, the nation, and the franchise to Persian poetry. Moreover, following the 1917 Revolution in Russia, some socialist parties were formed in Iran, which greatly influenced Iranian literature. In the present article the main ideas promoted in the poetry of two proponents of this movement have been analyzed.
 
3. Methodology
The present study adopts the descriptive-analytic approach to discuss when and how socialism entered Iran. Using a library-based method, socialist concepts that have found their way into the poetry of Abolqasem Lahuti and Mohammad Ali Afrashteh have been studied.
 
4. Findings
The present study shows that socialist ideas can be seen in the poetry of Abolqasem Lahuti more than that of his other contemporary poets, which might be due to his long stay in the Soviet Union and membership of the Communist Party of that country. He openly criticizes capitalism and inequality in his poetry. The poetry of Mohammad Ali Afrashteh is also politically loaded. He supports the working class and denounces the capitalist system.
 
5. Conclusion
Socialism, which is a philosophical school of thought serving as the basis of some political systems, has attracted numerous followers, among which the Tudeh Party of Iran was quite popular with Iranian intellectuals in the mid-20th century. Many Iranian poets followed this school and relied on its main components to express their ideas. Lahuti and Afrashteh were among the most prominent figures of this leftist movement who tried to serve this cause in their poetry.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Socialism
  • Iranian Party Poets
  • Lahuti
  • Afrashteh
آبراهامیان، ی. 1387.  ایران بین دو انقلاب؛ از مشروطه تا انقلاب اسلامی، ترجمه ک. فیروزمند و ح. شمس­آوری. تهران: مرکز.
آدمیت، ف. 1388. فکر دموکراسی اجتماعی در نهضت مشروطیت ایران، تهران: گستره.
آشوری، د. 1366. فرهنگ سیاسی، تهران: مروارید.
ارباب ‌حسنی، ح. 1387. بررسی شعر سیاسی معاصر از نیما تا انقلاب، پایان نامه کارشناسی ارشد. گروه ادبیات فارسی. دانشگاه کاشان.
افراشته، م. 1357. چلنگر؛ برگزیده اشعار فراشته، تهران: رفعت.
اعتمادزاده (به­آذین)، م. 1326. «افراشته شاعر توده». ماهنامه مردم، بازنشر در سایت پیک هفته. به آدرس:
https://web.archive.org/web/20050305085841/http://www.peiknet.com/1383/hafteh/12esfand/hafteh_page/93behazin_afrashteh.htm
برهان، ع. 1368. بیراهه، پاسخ به کژ راهه احسان طبری، تهران: رسا.
بهروز، م. 1380. شورشیان آرمانخواه، ناکامی چپ در ایران، ترجمه م. پرتوی، تهران: ققنوس.
نخستین کنگره نویسندگان ایران1325. 1326. جمع­آوری ن. نوری. تهران: اسطوره.
پیشه‌وری، ج. بی‌تا.  تاریخچه حزب عدالت، [تهران]: علم.
جواهری گیلانی(شمس لنگرودی)، م. 1387. تاریخ تحلیلی شعر نو، ج3. تهران: نشر مرکز.
جهان‌شاه لوی­افشار، ن. 1367. سرگذشت ما و بیگانگان، بی­جا: مرد امروز.
رایت میلز، چ. 1379. مارکس و مارکسیسم، ترجمه م. رفیعی مهرآبادی. تهران: خجسته.
رزاق‌پور، م. نوش­آبادی، س. 1392. «بازتاب رئالیسم در اشعار لاهوتی». فصلنامه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی سنندج، (14): 63-86.
روزبه، م.ر. 1386. ادبیات معاصر ایران(نظم)، تهران: روزگار.
زاده‌حسن‌، ن. 1384. تحلیل ادبیات منظوم کارگری از سال 1320-1332، پایان نامه کارشناسی ارشد. گروه زبان و ادبیات فارسی. دانشگاه پیام نور اصفهان.
سپانلو، م. 1376. شهر شعر لاهوتی، تهران: نگاه.
ـــــــــ . 1369. چهار شاعر آزادی، تهران: نگاه.
سدی­یو، ر. 1387. تاریخ سوسیالیسم‌ها، ترجمه ع. هوشنگ مهدوی. تهران: فرهنگ نشر نو.
شفیعی‌کدکنی، م. 1380. ادوار شعر فارسی از مشروطیت تا سقوط سلطنت، تهران: سخن.
لاهوتی، ابوالقاسم. 1975. دیوان اشعار، نسخه مسکو. چاپ الکترونیکی در سال 2006.
ـــــــــــ . 1358. دیوان اشعار، با کوشش و مقدمه ا. شبیری. تهران: امیرکبیر.
مارکس، ک. و انگلس، ف. 1385. مانیفست حزب کمونیست، ترجمه م. پورهرمزان. ج 2. تهران: بی‌جا.
مدیر شانه‌چی، م. 1375. احزاب سیاسی ایران، تهران: موسسه خدمات فرهنگی رسا.
مهدی‌پور، م. خاکپور، م. 1389. «سرود زندگی، تأملی در محتوا و مبانی جمال‌شناسی ادبیات کارگری». زبان و ادبیات فارسی (نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تبریز)، 53(215): 101- 132.
نوح، ن. 1387. گفتگو با نصرت­الله نوح درباره زندگی و آثار محمدعلی افراشته، بازیابی در سایت آذین دادنت به آدرس:
https://web.archive.org/web/20081012205527/http://www.azindad.net/detail.asp?id=1311
وکیلی، ش. 1392. لاهوتی و شاعران انقلابی، تهران: مؤسسه فرهنگی و هنری خورشید راگا.