«تئوری» و «داستان» به‌مثابه دو فرم زبانی بنیادین برای تاریخ‌نویسی؛ نگاهی پدیدارشناسانه-اگزیستانسیالیستی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکتری گروه تاریخ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

چکیده

فرم زبان یا چگونگی سخن گفتن ما در باب جهان (گذشته) امری خنثی و بی‌اهمیت نیست. نقد فرمالیستی، از نوعی که در نوشتار حاضر رخ می‌دهد، نشان خواهد داد که این فرم انتخابی ما، یا غالباً تحمیل‌شده بر ما -فراتر از موضوعات و غایت و روش و رویکرد تحقیق تاریخی- تعیین‌کننده و سرنوشت‌ساز است. در اثر حاضر، دو فرم بنیادین برای گفتن از مقطعی در گذشته انسانی معرفی می‌شود: فرم تئوریک و فرم داستانی. این مطالعه فرمالیستی فاشیسمِ همواره زورآور زبان را به رسمیت شناخته و تا حد نهایت جدی می‌گیرد؛ با وجود این، می‌کوشد تا به فرم متناسب با مطالعه تاریخی دست یابد، یعنی آن فرم زبانی را که قادر باشد راهی برای گریز از میل مفرط و ذاتی ذهن و زبان آدمی برای ازآن‌خودسازی دیگری و کشتن او بیابد. با بهره‌گیری از آراءِ اندیشمندان پدیدارشناس و اگزیستانسیالیست، می‌توان فرمی داستانی را که قادر به گفتن از تجربه حسّی و ازلی انسان، در-جهان-بودگی او، و مقاوم در برابر میل ما به از آن خودسازی انسان زیسته در گذشته باشد معرفی کرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

‘Theory’ and ‘Story’ as Two Fundamental Linguistic Forms for Historiography: A Phenomenological-Existentialist Outlook

نویسنده [English]

  • Seyed Reza Vasmegar
PhD candidate in History, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

The form of language or the way we speak about the (past) world is not neutral and insignificant. A formalist critique, of the kind put forward in the present paper, will show that, beyond the themes, purposes, methods, and approaches of our historical inquiry, the form of speaking chosen by, or often imposed on, us is decisive. The present article introduces two basic forms of speaking about a period in the human past: the theoretical and the story-based. This formalist study recognizes the forceful fascism of language and takes it most seriously. Nevertheless, it seeks to find a form appropriate to historical study, that is, a linguistic form which is able to avoid the excessive and innate desire of the human mind and language for appropriating the other and, ultimately, killing her/him. Employing the views of phenomenological and existentialist thinkers, the article introduces a story-based form that is able to speak about the sensory and primordial experience of man, and her/his being-in-the-world.
 
Extended Abstract
1.Introduction
The present article studies the main forms of speaking about a situation – more specifically about a situation in the past – and tries to find out what forms of language can depict the specificity of a concrete social or material situation. Since language, according to thinkers such as Roland Barthes, is by nature fascist, speaking about a specific temporal-spatial condition is difficult, if not impossible. Since a historical representation of the past is, by definition, impossible, and the subject – i.e., the historian or researcher – is inevitably trapped in her/his subjectivity, such a representation becomes even more difficult. But a revolt in language against the nature of language is possible. The present paper seeks to study such a possibility through the ideas of phenomenologists and existentialists such as Merleau-Ponty, Heidegger and Gabriel Marcel.
 
2.Theoretical Framework
Two basic forms of speaking about a specific situation in the past have been identified in this paper: the theoretical form and the story-based form. Drawing on phenomenological-existentialist theories, the present article tries to show that unlike the theoretical form, the story-based form has its formal characteristics, consistent with the materiality, corporeality and specificity of the human condition, which can stand against the nature of language.
 
3.Methodology
The present article has adopted a formalist approach. It compares two important linguistic forms in speaking about a specific situation and illustrates their characteristics by drawing upon phenomenological-existentialist theories.
 
4.Discussion and Analysis
The present article reveals that unlike the theoretical form (either conceptual or narrative), the story-based form is able to realize historiographical ideals. We cannot speak about the existentialist experiences of concrete humans through an anti-existentialist, anti-concrete form. The story-based form is able to speak about the sensory and primordial experience of individuals and describe their being-in-the-world. This form can resist the human desire to appropriate the human beings living in the past. Therefore, this linguistic form, which relies on phenomenological-existentialist principles, is able to speak about the other.
 
5.Conclusion
Three important conclusions can be drawn from the present study. First, to find out how successfully a specific situation (in the past) can be described, the form of narration is of paramount importance rather than content-related issues, such as the subject in question, the writer’s objectives, and her/his worldview and interests. Second, two fundamental, irreducible linguistic forms can be identified for the description of a specific situation: the theoretical form and the story-based form. Third, only the story-based form, because of its formal characteristics, is able to help realize the other-oriented ideals of the phenomenological-existentialist approach.
 
Select Bibliography
Barthes, R. 1393 [2014]. Dars. H. Noghrehchi (trans.). Tehran: Niloufar.
Blackham, H. J. 1399 [2020]. Shesh Motafakker-e Existansialist. M. Hakimi (trans.). Tehran: Markaz.
Gabriel, M. 1395 [2016]. Falsafeh-ye Existansialism.  Sh. Eslami (trans.). Tehran: Negah-e Moa’ser.
Heidegger, M. 1386 [2007]. Hasti va Zaman. S. Jomadi. Tehran: Qoqnous.
Merleau-Ponty, M. 1966. Sens et Non-sens. Paris: Les Éditions Nagel.
Merleau-Ponty, M. 2004. The World of Perception. O. Davis (trans.). London and New York: Routledge.
Merleau-Ponty, M. 1391 [2012]. Jahan-e Edrak. F. Jaberolansar (trans.). Tehran: Qoqnous.
Pietersma, H. 1398 [2019]. Nazaryeh-ye Ma’refat dar Padidarshenasi. F. Jaberolansar (trans.). Tehran: Kargadan.
Primozic, D. T. 1388 [2009].  Merleau-Ponty, Falsafeh va Ma’na. M. R. Abolghasemi. Tehran: Markaz.
Said, E. 1377 [1998]. Sharghshenasi. A. Govahi (trans.). Tehran: Pazhohheshgah-e Farhang va Andisheh Eslami.
Todorov, T. 1394 [2015]. Adabyat dar Mokhatereh. M. M. Shojaee. Tehran: Mahi.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Linguistic Form
  • Formalist Criticism
  • Theory
  • Fiction
  • Phenomenological-Existentialist Outlook
آزبورن، برایان و سویر، ریچارد. 1393. چگونه زندگی‌نامه بنویسیم، محسن سلیمانی. تهران: سوره مهر.
ایگلتون، تری. 1398. پیش‌درآمدی بر نظریه ادبی، ترجمه عباس مخبر. تهران: مرکز.
بارت، رولان. 1393. درس، ترجمه حسام نقره‌چی. تهران: نیلوفر.
بلاکهام، هرولد جان. 1399. شش متفکر اگزیستانسیالیست، ترجمه محسن حکیمی. تهران: مرکز.
پالارس-برک، ماریا لوسیا جی. 1398. تاریخ نو؛ اعترافات و مکالمات، ترجمه نرگس حسن‌لی و محمدهادی شاکری. تهران: بان.
پریموزیک، دنیل تامس. 1388. مرلوپونتی، فلسفه و معنا، ترجمه محمدرضا ابوالقاسمی. تهران: مرکز.
پیترزما، هنری. 1398. نظریه ‌معرفت پدیدارشناسی؛ هوسرل، هایدگر، مرلوپونتی، ترجمه فرزاد جابرالانصار. تهران: کرگدن.
تودوروف، تزوتان. 1394. ادبیات در مخاطره، ترجمه محمدمهدی شجاعی. تهران: ماهی.
تودوروف، تزوتان. 1398. منطق گفتگویی میخاییل باختین، ترجمه داریوش کریمی. تهران: مرکز.
دریدا، ژاک و فوکو، میشل. 1394. کوگیتو وتاریخ جنون (مجموعه مقالات)، ترجمه فاطمه ولیانی. تهران: هرمس.
رورتی، ریچارد. 1373. «هایدگر و کوندرا و دیکنز، ترجمه هاله لاجوردی». ارغنون، (1): 193-212.
رورتی، ریچارد. 1382.  اولویت دمکراسی بر فلسفه، ترجمه خشایار دیهیمی. تهران: طرح نو.
سعید، ادوارد. 1377. شرق‌شناسی، ترجمه عبدالرحیم گواهی. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
کی­یرکگور، سورن. 1397. تکرار (جستاری در روان‌شناسی تجربی)، ترجمه صالح نجفی. تهران: مرکز.
مارسل، گابریل. 1395. فلسفه اگزیستانسیالیسم، ترجمه شهلا اسلامی. تهران: نگاه معاصر.
مرلوپونتی، موریس. 1391. جهان ادراک، ترجمه فرزاد جابرالانصار، تهران: ققنوس.
مک‌کواری، جان. 1393. «فقط خدایی‌ می‌تواند ما را نجات دهد». فلسفه و بحران غرب، ترجمه رضا داوری اردکانی و دیگران، تهران: هرمس. 159-173.
هایدگر، مارتین. 1386. هستی و زمان، ترجمه سیاوش جمادی. تهران: ققنوس.
هایدگر، مارتین. 1389. «ساختن باشیدن اندیشیدن». هرمنوتیک مدرن (گزینه جستارها)، ترجمه بابک احمدی و دیگران. تهران: مرکز. 85-55.
وارینگتن، مارنی هیوز. 1389. پنجاه متفکر کلیدی در زمینه تاریخ، ترجمه محمدرضا بدیعی. تهران: امیرکبیر.
Ankersmit, Frank Rudolf. 1994. History and Tropology: The Rise and Fall of Metaphor, University of California Press.
Merleau-Ponty, Mourice. 1966. Sens et Non-sens, Paris: Les Éditions Nagel.
Merleau-Ponty, Mourice. 2004. The World of Perception, Trans. Oliver Davis. London and NewYork: Routledge.
White, Hayden. 1973. Metahistory: The Historical Imagination in Nineteenth-Century Europe, United States: Johns Hopkins University Press.
Zemon Davis, Natalie. 1983. The Return of Martin Guerre, Cambridge: Harvard University Preess.