بررسی جنسیت در شعر کودک و نوجوان از منظر جامعه‌شناسی بدن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای بین‌الملل زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد

2 استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد

3 دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه کردستان

چکیده

انسان بر حسب دارایی بدن، همیشه در موقعیتی بدنمند به­سر می­برد. بر این اساس اگرچه بدن در مقام عنصری هویت­ساز زندگی فردی و اجتماعی هر فرد را سامان می­دهد، خود نیز از تکنیک­ها و آداب فرهنگی القاء شده از جامعه متأثر می­گردد به طوری که جنبه فرهنگی بدن بر بعد بیولوژیکی و زیستی آن غالب می‌شود؛ کنش­ها و وضعیت­هایی برای هر فرد تجویز می‌کند یا متصور می­شو­د که باید آنها را نقش­های اجتماعی و اساس هویت افراد خواند. یکی از این موارد، ساماندهی بدن­ها بر حسب شیوه­های جنسی و جنسیتی القاء شده از جانب نیروهای فرهنگی هر جامعه است. در این نوشتار نقش­های جنسی کلیشه­ای یا همان جنسیت زن و مرد ایرانی نیز تفاوت­های جامعه­شناختی آنها در نمایش «بدن آرمانی» و «بدن مطلوب» منطبق با الگوی فرهنگی در شعر فارسی کودک و نوجوان بررسی شده‌است. مبنای نظری بحث، آرای برخی از صاحب‌نظران جامعه­شناسی بدن و روش تحقیق بر شیوه تحلیل محتوای کمی و کیفی -پدیدارشناسی تجربی- استوار است. نتیجه نشان می­دهد که الگوی فرهنگی ساماندهی بدن در شعر کودک و نوجوان بیشتر با جهان سنتی ایرانی هماهنگ است و از نگاه مدرن و مصرفی می­گریزد و بر همین اساس نقش­ها میان زن و مرد توزیع شده یا در قالب بدن آرمانی و مطلوب از آنها انتظار می­رود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

A Study of Gender in Children’s and Young Adults’ Poetry from the Perspective of Sociology of the Body

نویسندگان [English]

  • Najmeh Behmadi Moghaddas 1
  • Seyyed Mehdi Zarghani 2
  • Parsa Yaghubi Janbehsaraee 3
1 PhD Student of Persian Language and Literature, Ferdowsi University of Mashhad (International Campus)
2 Professor of Persian Language and Literature, Ferdowsi University of Mashhad
3 Associate Professor of Persian Language and Literature, University of Kurdistan
چکیده [English]

Since we have bodies, we are always in situations determined by our bodies. Therefore, even though the body, as an identity-constructing element, organizes any individual’s personal and social life, it is itself affected by technologies and cultural traditions offered in society to such an extent that its cultural aspect overshadows its biological dimension, and prescribes or envisages actions or positions for every individual, which should be called social roles and regarded as the basis of their identity. One example is the organization of bodies according to the sexual and gender modes imposed by society’s cultural forces. This paper studies stereotypical gender and sexual roles, i.e., the Iranian man and woman’s sexuality, as well as their sociological differences in exhibiting the ‘ideal body’ and the ‘desired body’ in accordance with the cultural model in children’s and young adults’ poetry. The theoretical framework of the discussion is informed by ideas of some of the authorities in sociology of the body and the research methodology is based on the analysis of qualitative and quantitative content – experimental phenomenology. The paper concludes that the cultural model of organizing the body in children’s and young adults’ poetry is more in line with the traditional Iranian world and rejects the modern and consumerist viewpoint. Therefore, the roles have been divided between men and women or are expected of them in the form of the ideal and desired body

کلیدواژه‌ها [English]

  • Children’s and Young Adults’ Poetry
  • Sociology of the Body
  • Sexuality
  • Ideal Body
ابراهیمی، ج. 1378.  آوازپوپک، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
ایمانیان، س. و سفیری، خ. 1388. جامعه‌شناسی جنسیت، تهران: جامعه‌شناسان.
بوردیو، پ. 1390.  تمایز، ترجمه ح. چاووشیان، تهران: ثالث.
پولارد، م. 1385. مارگارت مید، ترجمه م. ر. افضلی، تهران: فاطمی.
جرموو، ج. و ل. ویلیامز. 1394. جامعه شناسی غذا و تغذیه، ترجمه ه. زنجانی­زاده، تهران: جامعه‌شناسان.
حسن­زاده، ع. 1387. مردم‌شناسی ایرانی، تهران: افکار.
ذکایی، سعید و امن­پور، م. 1393. تاریخ فرهنگی بدن ایران، تهران: تیسا.
شعبانی، ا. 1392 . یک نفر رد شد از کنار دلم، تهران: کانون پرورش فکری کودکان ونوجوانان.
علیخانی، ع. 1386. هویت و بحران هویت، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی.
قاسم­نیا، ش. 1386. من و مامان، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
کارتر، ا. 1382. جنسیت، فرهنگ اندیشه انتقادی از روشنگری تا پسامدرنیته، سرویراستار م. پین. ترجمه پ. یزدانی. تهران: مرکز.
کشاورز، ن. 1376. بوی گردوهای کال، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
گافمن، ا. 1391. نمود خود در زندگی روزمره، ترجمه م. کیانی­­پور، تهران: مرکز.
گرت، ا. 1380. جامعه­شناسی جنسیت، ترجمه ک. بقایی، تهران: دیگر.
لطف­الله، د. 1379.  کاش باران می­شدم، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
لوبروتون، د. 1392. جامعه شناسی بدن، ترجمه ن. فکوهی، تهران: ثالث.
لیپز، ه. 1392. روان‌شناسی زنان از نگاهی نو: فرهنگ و قومیت، ترجمه ف. باقریان، تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
محقق، ج. 1381. خواب خوب، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
محمدی­اصل، ع. 1390. جغرافیا و جنسیت، تهران: گل­آذین.
مردانی، ن. 1391. پشت سر پاییز، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
معینی، ع. 1392. کوچه­های شهر1، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
ملکی، ب. 1380. کتاب و کلاغ پر، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
موحد، م. 1386. جنسیت و جامعه­شناسی، تهران: جامعه­شناسان.
میرشکرایی، م. (ویراستار). 1382. زن وفرهنگ (مقالاتی در بزرگداشت مارگارت مید)، به کوشش م. میر شکرایی و ع. حسن­زاده، تهران: میراث فرهنگی و پژوهشکده مردم­شناسی.
میلز، س. 1392.  فوکو، ترجمه م. مردیها، تهران: مرکز.
نرسیس، ا. 1390. مردم‌شناسی جنسیت، ترجمه ب. نوروززاده، تهران: افکار.
نیری، ص. 1390. سرخ و صورتی، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
ـــــــــ . 1372. مهربان‌تر از آب، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
نیک­طلب، ب. 1389. تا خیابان خوشبخت، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
هاشمی، م. 1391. خوش به حال رودخانه، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
هولمز، م. 1389. جنسیت در زندگی ­روزمره، ترجمه م. م. لبیبی، تهران: افکار.
Shilling, C. 1993. The Body and Social Theory, London: Sage.
'>نیکولایوا، م. 1387. «فراسوی دستور داستان»، دیگرخوانی­های ناگزیر، ترجمه و گردآوری م. خسرونژاد، تهران: کانون پرورش فکری، 547-581.
 
وارد، گ. 1392. پست مدرنیسم، ترجمه ق. فخری و ا. کرمی، تهران: نشر ماهی.