تحلیل گفتمان جنسیت در متون ادبی قرن هفتم هجری: مطالعه موردی نسخه خطی جوامع‌الحکایات و لوامع‌الروایات اثر محمد عوفی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری رشته ایران‌شناسی دانشگاه شهید بهشتی، بنیاد ایران‌شناسی

2 دانشیار علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

بازنمایی هویت‌های جنسی و جنسیتی، مسأله­ای است که می­توان آن را در بسیاری از متون ادبی و فرهنگی به نوعی مشاهده کرد. در همین زمینه، البته مطالعه متون کهن از اهمیت زیادی برخوردار است؛ متون ادبی کهن از اهمیت تاریخی برخوردارند و تحلیل آنها می­تواند تبار اندیشه­های جنسی و جنسیتی امروزین را به ما نشان دهد. یکی از این متون کهن و تاریخی، کتاب «جوامع‌الحکایات و لوامع‌الروایات» اثر سدیدالدین یا نورالدین محمد عوفی اثری متعلق به قرن هفتم هجری است. هدف این مقاله بررسی چگونگی بازنمایی جنسیت در این کتاب با مطالعه موردی نسخه خطی آن است. این مقاله چهار باب آخر از قسمت سوم کتاب عوفی را که درباره زنان است به روش تحلیل گفتمانی مورد بررسی قرار می­دهد. چهارچوب نظری و روشی مقاله، رویکرد متفکر فرانسوی «میشل فوکو» است. نتایج بررسی­ها نشان می­دهد که عوفی در این فصول می‌کوشد با به‌کارگیری نوعی گفتمان اخلاقی، سوژه­های جنسیتی به زعم خود اخلاقی را برسازد. . او با برساختن گفتمانی سوژه‌های «زن پارسا» و «زن ناپارسا» می­کوشد نوعی بایگانی جنسیتی مبتنی بر حساسیت نسبت «میل جنسی» زنان به وجود آورد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

An Analysis of the Discourse of Gender in Literary Texts of the Seventh Century AH. Case Study: The Manuscripts of Mohammad Auffi’s Javame Al HeKayat va Lavame Al Revayat

نویسندگان [English]

  • Mahdi Soltani-Gordfaramarzi 1
  • Mohammad Javad Qolamreza Kashi 2
1 Ph.D. Student, Department of Iranology, Iranology Foundation, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran
2 Associate Professor of Political Science, Allameh Tabatab’i University, Tehran
چکیده [English]

The representation of sexual and gender identities is an issue that can be seen in various literary and cultural texts in one way or another. In this regard, the study of classical texts is of prime importance. These texts are historically significant and their analysis can show us the genealogy of present-day sexual and gender beliefs. One such classical historical text is Sadid Al-Din or Nour Al-Din Mohammad Aufi’s Javame Al Hekayat va Lavame Al Revayat (7th century AH). Concentrating on its manuscript, the present paper aims to examine the ways in which gender has been represented in this work. Using discourse analysis as its method, the paper deals with the last four parts of the work’s section three which is on women. The theoretical framework of the paper is informed by the approach of the French thinker, Michel Foucault. The findings show that in these chapters Aufi tries to construct what he thinks to be ethical gender subjects by deploying a kind of ethical discourse. By his discursive construction of the “chaste woman” and the “unchaste woman”, Aufi attempts to create a kind of gender archive based on sensitivity to women’s “sexual desire”.
 
Extended abstract
 
1. Introduction
The seventh century AH is coincident with the attack of the Mongols and their dominance over Iran. As a consequence of this situation, social solidarity collapses and a highly anomic cultural condition dominates Iran. The situation is well represented in the books of that period. In many of the poetic and prose works of this period, such as the manuscripts of Mohammad Auffi’s Javame Al Hekayat va Lavame Al Revayat, we witness the redefinition of social identities such as “sexual and gender identities” in the form of ethical and mystical recommendations and critiques. The purpose of this article is to examine the representation of gender in seventh-century literature, with the manuscript of Mohammad Auffi’s work as its case study.
 
2. Theoretical Framework
The theoretical approach in this study is Michel Foucault’s theories on sexuality and historical discourses. According to this approach, through sexual discourses in literary and historical texts, individuals identify themselves as sexual subjects. In Foucault’s point of view, discourses are focused on constructing the subject, and within them individuals find their identity and being, such as sexual identities. Foucault uses the concept of “subjectivity” to explain the process of the formation of discourse subjects. In this regard, Auffi’s work is a book devoted to the construction of sexual subjects through its narrative discourse.
 
3. Methodology
The method adopted in the present study is the discourse analysis method. This article examines the four chapters of the third part of Auffi’s work, which are on women, through discourse analysis. In these chapters, Auffi has narrated many stories about women and their sexual desires and their relationships with men and husbands.
 
4. Findings and Discussion
The findings of the study show that in these chapters Auffi attempts to use ethical discourse to construct what he thinks to be ethical sexed and gendered subjects. By formulating a discourse on the subjects of “faithful women” and “unfaithful women”, he creates a gendered archive based on the sensitivity to women’s sexual desire. According to this archive, faithful women are those who control their sexual desires and generally repress them. On the contrary, unfaithful women follow their erotic desires and never repress them. The key signifiers of Auffi’s discourse on women and their gender identity are two elements of “trickery” and “disloyalty”, which are regarded by Auffi as women’s “inherent nature”. The subjects exposed to the practice of this trickery and disloyalty are men and husbands, and Auffi thinks it his duty to prevent men from these intrinsic and, to him, destructive, qualities of women. So here we are faced with the use of a kind of “essentialist discourse” on gender and gender issues. In this discourse, the element of “trickery” acts as a form of “strategic power” for women. Through the use of this strategic force, women are able to achieve their desires and wishes. For Auffi, this force is not considered to be evil, but a force that could be a kind of “life-preserving power” that entangles life with feminine tricky and pushes it forward; it is a power that can also guarantee the survival of the family, and, at the same time, act as a tool for resistance in a male-dominated environment. Interestingly, Auffi speaks of the subject of “the lustful man” and considers the pursuit of “sexual desire” to be natural to men and does not criticize him for this. Instead, he expects women to resist this desire. “Faithful women” are subjects who fulfill this duty, but “unfaithful women” are men’s accomplices in following their desires. In this discourse, women are to blame for men’s “sexual deviation”, and thus it is women who are required to be the subjects of the ethical code of “sexual virtue”. 
Therefore, the discourse that Auffi formulates in his work contributes to the genesis of a “sexual and desiring subject”, based on which the behavioral pattern and moral value of “sexual virtue” are dependent on a female image rather than a male one – an image in which it is women, not men, who are asked to “stop following sexual desire”. However, this “desiring subject” is a subject in the service of men and “male desire”, because the addressees of this moral discourse are men, not women. On different occasions, Auffi points out that the purpose of writing such a text is to warn men against the moral problems of women and how to manage those issues. Thus, we see the formation of a kind of moral discourse geared towards the genesis of the “desiring subject” based on gender and gender differences, a discourse that attempts to naturalize these differences and eternalize them within moral themes and propositions.
 
5. Conclusion
Nevertheless, the significance of Auffi’s work lies in the fact that the concepts and assumptions of the discourse that he formulated in his narratives about women and gender-based ethical issues existed (and may still exist) up to about a century ago as a real discourse in both the public sphere and the texts of Iranian society. Although their truthfulness has been long questioned, discourses still reproduce their effects in the form of contemporary practices.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Representation
  • Sexuality
  • Discourse Analysis
  • Chaste Woman
  • Patriarchy
  • Aufi
آقابزرگ تهرانی. بانک اطلاعاتی کتب و نسخ خطی، http://www.aghabozorg.ir/Search.aspx
استریناتی، د. 1380. مقدمه‌ای بر نظریه‌های فرهنگ عامه، ترجمه ث. پاک‌نظر. تهران: گام نو.
استوری، ج. 1386. مطالعات فرهنگی درباره فرهنگ عامه، ترجمه ح. پاینده، تهران: آگه.
بنت، ا. 1386. فرهنگ و زندگی روزمره، ترجمه ل. جوافشانی و ح. چاوشیان. تهران: اختران.
بزرگ بیگدلی، س. و حسینی، س. 1392. «نقد زن­محور (فمینیستی) داستان‌های مرزبان­نامه». پژوهش­های نقد ادبی و سبک­شناسی، 2: 33-59.
بشیریه، ح. 1379. نظریه‌های فرهنگ در قرن بیستم، تهران: مؤسسه آینده پویان.
پتروشفسکی، ا.پ. 1391. تاریخ ایران کمبریج: مغولان (ج پنجم/ قسمت دوم)، ترجمه ت. قادری. تهران: مهتاب. 173-249.
خوانساری، م. 1375. «جوامع‌الحکایات». نشریه معارف، 2(13): 80-92.
دریفوس، هـ. و رابینو، پ. 1379. میشل فوکو: فراسوی ساختگرایی و هرمنوتیک، ترجمه ح. بشریه، تهران: نی.
دوبووار، س. 1389. جنس دوم، ترجمه ق. صنعوی. تهران: توس.
دووینیو، ژ. 1379. جامعه شناسی هنر، ترجمه م. سحابی. تهران: مرکز.
دی­والت، م. ال. 1375. «چندگانگی قرائت رمان: سازمان اجتماعی تفسیر». ترجمه ح. چاوشیان. ارغنون، سال سوم (9و10): 181- 219.
راودراد، ا. 1382. نظریه‌های جامعه‌شناسی هنر و ادبیات، تهران: دانشگاه تهران.
زاکانی، ع. 1343. اخلاق الاشراف (کلیات عبید زاکانی)، با تصحیح و تعلیق پ. اتابکی، تهران: زوار. 
علی­نقی، ح. 1390. «تحلیل شخصیت و نقش زنان در داستان‌های شاهنامه». فصلنامه زن و فرهنگ، (3)9: ص 59-81.
عوفی، س.م. بی­تا. جوامع الحکایات و لوامع الروایات(نسخه خطی)، تهران:کتابخانه و مرکز اسناد دانشگاه تهران.
فریدمن، ج. 1381. فمینیسم، ترجمه ف. مهاجر. تهران: آشتیان.
فوکو، م. 1384. اراده به دانستن، ترجمه ن. سرخوش و ا. جهاندیده. تهران: نی.
ــــــــــ . 1389 الف. تئاتر فلسفه، ترجمه ن. سرخوش و ا. جهاندیده. تهران: نی.
ـــــــــ . 1389 ب. نظم اشیاء: دیرینه­شناسی علوم انسانی، ترجمه ی. امامی، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و انسانی.
ـــــــــ . 1392. دیرینه­شناسی دانش، ترجمه ن. سرخوش و ا. جهاندیده. تهران: نی.
ـــــــــ . 1395. خاستگاه هرمنوتیک خود، ترجمه­ ن. سرخوش و ا. جهاندیده. تهران: نی.
کولومبورگ، س. 1378. رشد جنسیت، ترجمه م. شهرآرای. تهران: ققنوس.
گرت، ا. 1380. جامعه‌شناسی جنسیت، ترجمه ک. بقایی. تهران: نی.
گیدنز، آ. 1374. جامعه‌شناسی، ترجمه م. صبوری، تهران: نی.
مشایخی، ع. 1395. تبارشناسی خاکستری است، تهران: ناهید.
مصفا، ا. 1351. «فرج بعدالشده و جوامع الحکایات». نشریه یغما، 285: 137-143.
مصفا، ا. 1354. «منابع گمشده جوامع الحکایات». نشریه گوهر، 25: 38-45.
منظورالحق 1332. «محمد عوفی». نشریه هلال، 4: 23-27.
میلز، س. 1382. گفتمان، ترجمه ف. محمدی. تهران: هزاره سوم.
مولوی، ج.م. 1390. مثنوی معنوی، تهران: هرمس.
ولف، ج. 1367. تولید اجتماعی هنر، ترجمه ن. توکلی. تهران: نشر مرکز.
یورگنسن، م. و فیلیپس، ل. 1389. نظریه و روش در تحلیل گفتمان، ترجمه هـ. جلیلی. تهران: نی.
Goffman, E. 1997. The Goffman Reader, edited and with preface and introduction by C. Lemert and A. Branaman. Blackwell Publisher Ltd.
Jackson. S. and Scott. S. 2002. Gender: A Sociological Reader, edited by S. Jackson and S.Scott. London: Routledge.
Kenney, K. 2005. "representation theory". From Handbook of Visual communication: Theory, Method and Media, LEA.
McLaughlin, L. 1999. “Beyond ‘Separate Spheres’: Feminism and the cultural Studies/Political Economy Debate”. Journal of Communication Inquiry, SAGE publication. Inc: 327-359.