بازنمایی عنصر شخصیت‌ در رمان چشمهایش و دل کور با کاربست نظریه «خود» در رویکرد جامعه‌شناختی«کنش متقابل نمادین»

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته دکتری زبان و ادبیات فارسی واحد تهران جنوب داشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی واحد تهران جنوب داشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

3 دانشیار گروه علوم اجتماعی واحد تهران مرکز داشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

روایت‌شناسی، عنصر شخصیت را پیش­برنده نقش­ها و کنش­ها در روایت داستانی به شمار می­آورد. نظریه جامعه‌شناختی «کنش متقابل نمادین»­ نیز بر چگونگی بروز و ظهور کنش دقت نظر دارد.  با بهره­گیری از این رویکرد جامعه­شناختی می­توان روش نقد را در روایت­شناسی گسترش داد و جنبه­های تازه­ای را در نقد متون روایی معرفی نمود. این مقاله ساختار «خود»، گونه­های شخصیت، جهت­گیری کنش و فرجام شخصیت­های رمان­ چشمهایش و دل کور را با کاربست نظریه «خود» در رویکرد جامعه‎شناختی «کنش متقابل نمادین» بازنمایی می­کند. «من اجتماعی» به‌مثابه واقعیت­های ساختی و فرهنگی بر یک دسته از «خودِ» شخصیت­های رمان چشمهایش سلطه دارد و دسته دیگر برمبنای «من» با اندیشندگی کنشگری می­کنند. در رمان چشمهایش شخصیت­ها با دو نوع «خود جمعی» منفعل و کنشگر ترسیم می­شوند. «خود جمعیِ» کنشگر با یک هم­کنشی، روایت داستان را در تقابل با ساختار سیاسی پیش­ می­برد. نتیجه کنش آنان حاشیه­رانی از مناسبات سیاسی جهان رمان است. شخصیت­ها در رمان دل کور تحت تعیّن «من اجتماعی» هستند و «خود جمعیِ» خشن و منفعت طلبی را در جامعه رمان تشکیل می­دهند. فرجام ضدیت «خود»های فردیِ کنشگر با «خود جمعی»، حاشیه­رانی از مناسبات اجتماعی است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Representations of Character in Cheshmhayash and Del-e Koor: A Symbolic Interactionist Study

نویسندگان [English]

  • Morteza Hadyan 1
  • Mansoureh Sabetzadeh 2
  • Hossein Abolhassan Tanhayi 3
1 Student of Persian Language and Literature, Islamic Azad University, Southern Tehran Branch, Tehran, Iran
2 Assistant Professor of Persian Language and Literature, Islamic Azad University, Southern Tehran Branch, Tehran, Iran
3 Associate Professor of Social Sciences, Islamic Azad University, Central Tehran Branch, Tehran, Iran
چکیده [English]

Narratology considers the element of character to be the drive behind roles and actions in a narrative. The sociological theory of “symbolic interactionism” is also concerned with how actions occur. Employing this sociological approach, we can expand the critical method of narratology and introduce new aspects in sociological studies of narrative texts. Using the “self” theory in the sociological approach of “symbolic interactionism”, this article discusses the types of action and the types of character in Bozorg Alavi’s Cheshmhayash (Her Eyes) and Esmael Fasih’s Del-e Koor (The Blind Heart). Therefore, the narrative style of the two authors in the production of character is analyzed and compared. The article considers the narrative character as “self” in the symbolic interactionist theory. The novel Cheshmhayash has two types of active and passive “collective self”. The active “collective self”, in a concerted effort, narrates the story in opposition to the political structure. Thus, the novel’s “self” is marginalized in political relations. It narrates the first and second halves of the Pahlavi period. Characterization in Del-e-koor is determined by a “social me” and form a violent and self-serving “collective self” at the core of the society depicted in the novel. The active characters’ individualistic opposition to this “collective self” leads to their marginalization in the novel’s social life.
 
Extended Abstract

Introduction

Barhtes regards character as a participant rather than a being. As one of the most important elements of a novel, character is an individual participant who finds textuality in every narrative. The symbolic interactionist theory is mainly concerned with actions. This theory regards society as a collection of actions and reactions and adopts a realistic, down-to-earth outlook toward the study of the collective life and behavior of humans. Blumer conducts his research in the real world and bases his interpretations on naturalistic inquiry. Therefore, the characters in the novels Cheshmhayash and Del-e Koor can be analyzed using the symbolic interactionist theory.
 

Theoretical Framework

The present paper relies on the idea of Blumer to study the characters in two Persian novels. Blumer’s ‘self’ is developed through the relation between ‘I’ and the ‘social me’. As a participant in a narrative, character is inseparable from actions and events, which eventually determines its features.
 

Methodology

The present study employs the descriptive-analytical approach to illustrate different kinds of character and utilizes the symbolic interactionist theory and Herbert Blumer’s idea of ‘self’ to represent characters’ social status in two Iranian novels.
 

Discussion and Analysis

In Cheshmhayash two kinds or characters are represented: a character with traditional, religious ideas, represented by Rajab and Farangis’s mother; and, the other one is a modern ‘self’, represented by Makan and Farangis. The pressure on the part of the semantic network and social structures in Del-e Koor deprive ‘I’ of freedom in its encounter with the ‘social me’ and ‘self’ of characters. The characters in Cheshmhayash are divided into educated ones whose properties have been confiscated by the government, and another group of educated people from poor families. Each of these characters is an ‘individual self’ that acts in the ‘collective self’. In Del-e Koor, a kind of ‘collective self’ forms the society and characters of two different ‘individual self’ types, which are in conflict with each other.
 

Conclusion

The characters in Cheshmhayash are divided into two types. In one group the ‘social me’, as structural and cultural facts, dominate the ‘I’. In this novel, characters, as the ‘collective self’ act against the ruling power, and the most important action is the characters’ struggle for freedom. In Del-e Koor, the dominant norms, i.e., the ‘social me’ dominate the ‘I’ and subjugates the ‘self’. The characters, by accepting the hegemony of the ‘social me’ act against the violent, opportunist ‘collective self’. The struggle between individuals and also between the individual and society is of great significance.
 
Bibliography
Alavi. B. 1372 [1993]. Cheshmhayash. Tehran: Negah.
Barthes, R. 1975. “Introduction to the Structural Analysis of Narrative.” New Literary History 6:2.
Blumer, H. 1969. Symbolic Interactionism. Englewood Cliffs: Prentice-Hall Inc.
Blumer, H. 1388 [2009]. Konesh-e Motaqabel-gara-ye Namdin. H. Abolhasshan Tanhayi (trans.). Tehran: Negah-e Aval.
Fasih, E. 1372 [1993]. Del-e Koor beh Revayati Digar. Tehran: Nashr-e No.
Ferrara, F. 1974. “Theory and Model for the Structural Analysis of Fiction.” New Literary History 5:2.
Lauer, R. H. and Handelm W. H. 1977. Social Psychology: The Theory and Application of Symbolic Interactionism. Boston: Houghton Mifflin.
Tanhayi, H. 1378 [1999]. “Jaygah-e Nazaryeh-ye Herbert Blumer dar Jame’eh-shenasi-e Ma’refat.” Majaleh-ye Daneshgah-e Esfahan (Olum-e Ensani) 10/1&2: 39-58.
Webster, R. 1382 [2003]. Pishdarami bar Motale’eh-ye Nazaryeh-ye Adabi. E. Dehnavi (trans.).  Tehran: Rouznegar.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Character
  • Self
  • Cheshmhayash
  • Del-e Koor
  • Symbolic Ineractionism
استونز، ر. 1379. متفکران بزرگ جامعه­شناسی، ترجمه م. میردامادی. تهران: مرکز.
اسلام، ع. و نوروزی، ز. و نظری، ف. 1392.«جامعه‌شناختی جنسیت در داستان نامه‌هایی به آقاغوله براساس کنش متقابل نمادین». دوفصلنامه مطالعات ادبیات کودک، 1(7): 1-20.
بلومر، ه. 1388. کنش متقابل­گرای نمادی، ترجمه ح. ابوالحسن­تنهایی. تهران: نگاه اول.
تنهایی، ح. 1378. «جایگاه نظریه هربرت بلومر در جامعه‌شناسی معرفت». مجله دانشگاه اصفهان،10 (1و2): 39-58.
تنهایی، ح. 1393. درآمدی بر مکاتب و نظریههای جامعه­شناسی، تهران: مرندیز و بهمن برنا.
تنهایی، ح. 1394. نظریه­های جامعهشناسی، تهران: مرندیز و بهمن برنا.
توسلی، غ.1370. نظریه‏هاى جامعه‏شناسى، تهران: سمت.
رنجبر، م. و خزانه­دارلو، م. و مرادی، ا. 1395. «تحلیل جامعه‌شناختی نفثه‌المصدور براساس نظریه کنش متقابل نمادین». دوفصلنامه جامعه‌شناسی تاریخی، 8 (3): 61-81.
ریترز، ج. 1386. نظریه جامعه­شناسی در دوران معاصر، ترجمه م. ثلاثی. تهران: علمی.
زاهدی، ف. و نصرتی، ر. و نجیبی، آ. 1391. «بررسی نقشهای جنسگرایانـه در دو نمایشنامه خواب در فنجان خالی و شکلک اثر نغمـه ثمینـی براسـاس نظریـه کنش متقابل نمادین». دوفصلنامه جامعه‌شناسی هنر و ادبیات، 4 (2): 81-96.
سعید، ا. 1389. نشانه­های روشنفکران، ترجمه م. افتخاری. تهران: آگاه.
فصیح، ا. 1372. دل کور: به روایتی دیگر، تهران: نو.
عبدوس، ف. و احمدیان، ن. 1395. «بررسی جامعه‌شناختی «کنش مشترک» از منظر تعامل­گرایی نمادین «هربرت بلومر» در نمایشنامه تاریخی-سیاسی فنشن نوشته دیوید هر». مجله تئاتر، (65): 49-30.
علوی، ب.1372. چشمهایش، تهران: نگاه .
وبستر، ر. 1382. پیش‌درآمدی بر مطالعه نظریه ادبی، ترجمه ا. دهنـوی. ویراسـتار ح. پاینـده. تهران: روزنگار.
Blumer, H. 1969. Symbolic Interactionism, N.J: Prentice-Hall Inc.
Barthes, R. 1975. “Introduction to the Structural Analysis of Narrative”. New Literary History, Vol. 6(2): 237-272.
Ferrara, F. 1974. “Theory and Model for the structural Analysis of fiction”. New Literary History, Vol. 5(2): 245-268.
James, H. 1963. “Art of fiction“.  in Harmond worth, selected Literay Criticism Penguin: 79-92.
Lauer, R.H. and Handel, W.H. 1977. Social Psychology: The Theory and Application of Symbolic Interactionism, Boston: Houghton Mifflin.
Marx, K. 1967. Capital, ed. F. Engels. New York: International Publishers.