منِ او: بازی رمزگان در چرخۀ ایدئولوژی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته دکتری زبان‌شناسی. دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران.

2 استادیار گروه زبان‌شناسی. دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران.

3 استادیار گروه زبان و ادبیات فرانسه. دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران.

چکیده

منِ او پرفروش‌ترین رمان رضا امیرخانی است که تاکنون از منظر نشانه‌شناختی مورد بررسی قرار نگرفته است. در این مقاله کوشیده‌ایم با بهره‌گیری از نظریۀ رمزگان رولان بارت در کتاب اس/زد به بررسی این رمان را بپردازیم. برای این کار با استفاده از روش گزیده‌خوانی، واحدهای خوانش برگزیده‌ای از متن را تحلیل و رمزگان‌های بدست‌آمده را به‌کمک آرای پی‌یر ماشری و تری ایگلتون از منظر ایدئولوژیک تفسیر کردیم. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که تأکید بر مفاهیم «مطلق‌اندیشی»، «علم‌ستیزی»، «تقدیرگرایی» و «اصالت‌باوری» و بازتولید و تقویت این مفاهیم در سراسر رمان، تمهیدی است که نویسنده با استفاده از آن بر ستیزه‌های اجتماعی و منازعات طبقاتی سرپوش می‌گذارد. به‌تعبیردیگر، امیرخانی با «مطلق‌انگاری» صدای مخالف را ناشنیده می‌گیرد و با «علم‌ستیزی» و «تقدیرگرایی» علت واقعیت‌های عینی را به امور انتزاعی حواله می‌دهد و با تلقی «اصالت تهرانی» به‌مثابه ارزش، راه را برای به کرسی نشاندن باورها و عقاید قهرمان داستانش هموار می‌کند. اما، نویسنده برای رسیدن به این هدف دچار تناقضاتی شده و تلاش او برای برطرف کردن این تناقضات، تنها بر شکاف‌ها و تعارضات متن افزوده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Reza AmirKhani’s Man-e Ou: Narrative Codes in an Ideological Circle

نویسندگان [English]

  • Hossein Rezaei Laksar 1
  • Yousef Aram 2
  • Maziar Mohaymeni 3
1 Ph. D. in Linguistics, Bu-ali Sina University, Hamedan, Iran
2 Assistant Professor in Linguistics, Bu-ali Sina University, Hamedan, Iran
3 Assistant Professor French Language and Literature, Bu-ali Sina University, Hamedan, Iran.
چکیده [English]

Reza Amirkhani’s bestseller novel, Man-e Ou, has never been semiotically studied. This study aims to investigate this novel in light of Roland Barthes’ narrative codes theory. This article employs an excerpt reading method to ideologically analyse the narrative codes and draws upon Pierre Macherey’s and Terry Eagleton’s theories. The critical analyses of this study turn around concepts such as ‘absolutism,’ ‘anti-scientism,’ ‘fatalism,’ and ‘originalism.’ Amirkhani highlights and reproduces these concepts to cover up class and social conflicts throughout the novel. In other words, his ‘absolutism’ ignores the opposition, his ‘anti-scientism’ and ‘fatalism’ manipulate the objective reality, and his ‘originalism’ fabricates a value for Tehran-dwellers to pave the way for his hero’s ideology. His attempt to correct and justify a number of social predicaments renders his work self-contradictory and problematic.
 
Extended Abstract
1.Introduction
Reza Amirkhani’s bestseller novel, Man-e Ou, has never been semiotically studied. This study aims to investigate this novel in light of Roland Barthes’ narrative codes theory. This article employs an excerpt reading method to ideologically analyse the narrative codes and draws upon Pierre Macherey’s and Terry Eagleton’s theories.
 
2.Methodology
The present study employs a number of carefully selected narrative codes to analyse Man-e Ou. Among the five narrative codes, only three (semantic, symbolic, and cultural) reflect infinite mechanisms and move beyond the boundaries of implications. As a result, considering the limits of hermeneutic and proairetic codes in a hypertextual and cultural analysis, we employed the semantic, symbolic, and cultural codes in our analysis. It should be noted that the other two codes are also implemented in the course of discussion. Lastly, this study employs narrative codes to make a hypertextual analysis and investigate the ideological implications of Man-e Ou.
 
3.Theoretical Framework
Introducing the five narrative codes in his S/Z, Barthes formulates an unprecedented textual analysis through which the implied meanings of the text are exposed. Some of these interpretations might even go beyond the text. He divides Honoré de Balzac’s Sarrasine into 561 units of reading and conceptualises five narrative codes including hermeneutic code, proairetic code, cultural code, connotative code, and symbolic code. The hermeneutic code refers to any element in a story that is not explained, perplexes the reader, and raises questions that demand explication. The peoairetic code refers to the other major structuring principles that create interest or suspense in the reader or the viewer. It applies to any action that implies a further narrative action. The semantic code points to any element in a text that suggests a particular, often additional, meaning by way of connotation. The symbolic code is a deeper structural principle that organises semantic meanings, usually through antitheses or mediation between antithetical terms.  The cultural code designates any element in a narrative that refers to a scientific fact or a body of knowledge. In other words, the cultural codes tend to point to our shared knowledge about the world, including properties that we can designate as physical, physiological, medical, psychological, literary, historical, etc. This theory analyses the text on the micro-scale and paves the way for a hypertextual reading of the text that utilises Terry Eagleton’s and Pierre Macherey’s relevant theories.
 
4.Discussion and Analysis
The results of this study show that by employing the semantic, symbolic, and cultural codes, the author glorifies concepts such as ‘absolutism,’ ‘anti-scientism,’ ‘fatalism,’ and ‘originalism.’ He highlights and reproduces these concepts to cover up class and social conflicts throughout the novel. In other words, his ‘absolutism’ ignores the opposition, his ‘anti-scientism’ and ‘fatalism’ manipulate the objective reality, and his ‘originalism’ fabricates a value for Tehran-dwellers to pave the way for his hero’s ideology.
 
5.Conclusion
By employing the semantic, symbolic, and cultural narrative codes, the author both legitemises Haji Fath’s affluence and denies the significant role it plays in his hero’s journeys. In any case, it is obvious that the protagonist of the story is a wealthy person and as a consequence he can lead an expensive and comfortable life in Tehran and Paris. His residence in Tehran and his nationality justify his wealth, good-nature, and martyrdom. Although the author tries to offer a logical rationale for this ideological contradiction, his attempt to correct a number of social predicaments renders his work paradoxical and problematic.
 
Select Bibliography
Amirkhani, R. 1399 [2020]. Man-e Ou. 50th ed. Tehran: Ofoq. [In Persian].
Barthes, R. 1974. S/Z. Richard, M (trans.). New York: Hill & Wang.
Culler, J. 1388 [2009]. Boutiqa-e Sa’kht-gara: Sa’kh-garaei, Zaban Shenasi, va Motale’eh-e Adabiyat. Kouroush, S (trans.). Tehran: Minooye Kherad.
(Structuralist Poetics) [In Persian].
Eagleton, T. 1397 [2018]. Dar-Amadi bar Ideology. Akbar, M (trans.). Tehran: B’am.
(Ideology: An Introduction) [In Persian}.
Jameson, F. 1400 [2021]. Na’khod-Agah-e Siyasi; Ravayat-e Hamchon-konesh-e Nema’din-e Ejtemaei. Hossein, S (trans.). Tehran: Nimazh.
(The Political Unconscious) [In Persian].
Lorusso, A. M. 1400 [2021]. Neshaneh-shenasi-e Farhangi. Raheleh, Q (trans.). Tehran: Siyahrood.
(Cultural Semiotics) [In Persian].
Macherey, P. et al. 1399 [2020]. Adabiyat be Masabeh Shekli Ideologic. Shahriyar, V (trans.). Tehran: Morvarid. [In Persian].
Moriarty, M. 1399 [2020]. Roland Barthes. Sajjad, Q (trans.). Tehran: Avand-e Danesh. [In Persian].
Nealon, J. et al. 1396 [2017]. Ja’beh-Abzar-e Nazariyeh. Abbas, L .et al (trans.). Tehran: Qoqnoos.
(The Theory Toolbox) [In Persian].
Saafi-e Pirloojeh, H. 1398 [2019]. “Pa’yeh ha-e Gozideh-khani az Dasta’n.” Naqd-o Nazariyeh-e Adabi. Vol 8. Issue 1. 71-94. [In Persian].

کلیدواژه‌ها [English]

  • Reza Amirkhani
  • Man-e Ou
  • Barthes’ Narrative Codes
  • Ideology
ادگار، اندرو و سجویک، پیتر (1397). مفاهیم بنیادی نظریۀ فرهنگی، ترجمة مهران مهاجر و محمد نبوی. تهران: آگه.
اسپرهم، داود؛ شاگشتاسبی، مولود و سالاری، عزیزاله (1398). «تحلیل روایی داستان نخجیران و شیر مثنوی معنوی با رویکرد زبان‌شناسی رمزگان رولان بارت». پژوهش‌نامة نقد ادبی و بلاغت، 8(1)، 1-19.
امیرخانی، رضا (1399). منِ او، تهران: افق.
اوث‌ویت، ویلیام و باتامور، تام (1396). فرهنگ‌نامة اندیشة اجتماعی مدرن، ترجمة اکبر معصوم‌بیگی. تهران: نگاه.
ایگلتون، تری (1397). درآمدی بر ایدئولوژی، ترجمة اکبر معصوم‌بیگی. تهران: بان.
ایگلتون، تری (1398). پیش‌درآمدی بر نظریة ادبی، ترجمۀ عباس مخبر. تهران: مرکز.
ایگلتون، تری (1400). مارکسیسم و نقد ادبی، ترجمة اکبر معصوم‌بیگی. تهران: گل‌آذین.
بالی‌بار، اتین و ماشری، پی‌یر (1399). «ادبیات به‌مثابه شکلی ایدئولوژیک». جامعه‌شناسی هنر، گردآوری و ترجمۀ شهریار وقفی‌پور. تهران: مروارید. 73-110.
برومند، ندا (1394). تجزیه و تحلیل رمزگان‌ها در خوانش اشعار مثنوی معنوی، پایان‌نامة کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت.
جیمسن، فردریک (1400). ناخودآگاه سیاسی؛ روایت همچون کنش نمادین اجتماعی، ترجمة حسین صافی. تهران: نیماژ.
حجازی، بهجت‌السادات؛ باقری، مسعود و محمودی‌کهن، ملیحه (1393). «نگرشی روان‌شناختی به رمان منِ او. نشریة ادبیات پایداری دانشگاه شهید باهنر کرمان، 6 (11)، 53-76.
زاهدی مطلق، ابراهیم (1384). گفت‌وشنود با نویسندگان نسل باروت، تهران: صریر.
شام‌روشن، مهدی (1390). روایت‌شناسی داستان‌های معاصر فارسی: رویکرد زبان‌شناختی رمزگان‌های رولان بارت، پایان‌نامة کارشناسی ارشد. دانشگاه تربیت مدرس: گروه زبان‌شناسی.
صافی پیرلوجه، حسین (1398). «پایه‌های گزیده‌خوانی از داستان». نقد و نظریة ادبی، 4(7)، 71-94.
صافی پیرلوجه، حسین (بی‌تا). نقد در منفی متن. [بی‌تا، بی‌نا]. (در دست انتشار)
صفایی‌نیا، نعیمه‌‌سادات (1390). نقد و بررسی آثار داستانی رضا امیرخانی، پایان‌نامة کارشناسی ارشد. دانشگاه قم.
علی‌پور شیرازی، پروانه (1396). بررسی نشانه‌شناسی روایت دو اثر «ضمایر» و «نامة شاهپور و آهوانش» از علی‌مراد فدائی‌نیا براساس رمزگان رولان بارت، پایان‌نامة کارشناسی ارشد. دانشگاه سمنان: گروه زبان‌شناسی همگانی.
غنی، گلرخ‌سادات؛ احمدی، مینا و اکبری، منوچهر (1394). «تحلیل زیبایی‌شناختی چند عنصر داستانی در سه رمان رضا امیرخانی (ارمیا، من او، بیوتن)». پژوهش زبان و ادبیات فارسی، (37)، 55-88.
فرمانی، سعید؛ آذرپیوند، حسین و خیرخواه، سعید (1400). «براعت استهلال یا خوش‌آغازی در رمان‌های ارمیا، بیوتن، رهش قیدار و من او رضا امیرخانی». فصل‌نامة علمی تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی، 14(52)، 356-383.
کالر، جاناتان (1388). بوطیقای ساخت‌گرا؛ ساخت‌گرایی، زبان‌شناسی و مطالعة ادبیات، ترجمة کورش صفوی. تهران: مینوی خرد.
کوش، سلینا (1396). تحلیل متون ادبی، ترجمة حسین پاینده. تهران: مروارید.
لوروسو، آنا ماریا (1400). نشانه‌شناسی فرهنگی، ترجمة راحله قاسمی. تهران: سیاهرود.
محمودی اسفندقه، سعیده (1394). روایت‌شناسی آثار داستانی گلی  ترقی با تکیه بر نظریة بارت، پایان‌نامة کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی. دانشگاه سیستان و بلوچستان.
مطلب‌زاده، ناصر (1396). رویکردهای سیاسی در نقد ادبی، تهران: تیسا.
معصوم‌زاده فرد، محمد (1390). اعمال رمزگان‌های پنج‌گانة رولان بارت در کتاب اس/زد بر روی رمان‌های گتسبی بزرگ و ظرافت شب، پایان‌نامة کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.
موریارتی، مایکل (1399). رولان بارت، ترجمۀ سجاد غلامی. تهران: آوند دانش.
نیلون، جفری و ژیرو، سوزان سرلز (1396). جعبه ابزار نظریه، ترجمة عباس لطفی‌زاده و مرتضی خوش‌آمدی. تهران: ققنوس.
Allen, G. (2002). Roland Barthes, London: Routledge.
Barthes, R. (1974). S/Z, (Trans.) Richard Miller. New York: Hill & Wang.