ژست و صیرورت سوژه در غزلی از مولوی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموختۀ کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ علوم انسانی، دانشگاه کوثر بجنورد، بجنورد، ایران.

2 دانشیار زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ علوم انسانی، دانشگاه کوثر بجنورد، بجنورد، ایران.

3 دانشیار زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ علوم انسانی، دانشگاه بجنورد، بجنورد، ایران.

چکیده

جستار حاضر به مفهوم ژست و صیرورت سوژه در غزلی از مولوی با رویکردی پدیداری و ژستیک می‌پردازد. برای تبیین چگونگی عملکرد ژست به­عنوان پدیدار، ابتدا تعریف و کارکرد آن در جهان هستی سوژه مورد بررسی قرار گرفته است؛ سپس ژست در جهان درونی سوژه، به­مثابه پدیدار در جهان بیرونی نشان داده شده و برای این مهم از پدیدارشناسی هگل بهره گرفته شده است. مسئله و هدف این است که چگونه سوژه در فرایند صیرورتی، ساحت‌های مختلف را طی می‌کند و در این مسیر چه عاملی سبب می‌شود او ژست‌های خود را شناسایی کند و سپس آنها را بزُداید. فرض اصلی پژوهش این است که سوژه به­میانجی و معیت سوژۀ ژستیک (دیگریِ خود) که عامل اصلیِ حرکت سوژه است، ساحت‌های حضور را طی می‌کند. بدین‌سیاق، از وضعیت ناآگاهی عبور می‌کند و در مسیر استعلا قرار می‌گیرد. در این مسیر سوژه با صیرورت و رخدادهای پی‌در‌پی به آگاهی و سپس به خودآگاهی می‌رسد. نتیجۀ پژوهش نشان می‌دهد هستی­شناسی و استعلا یافتن به نقطه‌ای ساکن منتهی نمی‌شود، بلکه استعلا و شناختِ هستی منوط به صیرورت استعلایی سوژۀ هست­مند می‌باشد؛ سوژه‌ای که در این فرایند، سه ساحت حضوری، پیشا-رخداد، رخداد و پسا-رخداد را رقم می‌زند. این سه ساحت حضوری، معادل ساحت­های پدیدارشناسی است که مسیر نوینی در موقعیت هستی‌شناختی سوژه می­گشاید. 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Subject’s Becoming and Gestures in Rumi’s “Sonnet 1095”: A Phenomenological Reading

نویسندگان [English]

  • Akram Safikhani 1
  • Ebrahim Kanani 2
  • Omid Vahdanifar 3
1 M. A. in Persian Language and Literature, Kosar University of Bojnord, Bojnord, Iran.
2 Associate Professor in Persian Language and Literature, Kosar University of Bojnord, Bojnord, Iran
3 Associate Professor in Persian Language and Literature, University of Bojnord, Bojnord, Iran
چکیده [English]

The present study employs a phenomenological and gestural approach to explore the subject’s gesture and becoming in Rumi’s “Sonnet 1095.” To illustrate the process of gesture as a phenomenon, we define and explain its functions in the subject’s world, then echoing Hegelian phenomenology, we explore the subject’s inner world in accordance with the gestures and their representations. The purpose of the study is to explore the process by which the subject comes into being, identifies its gestures, and moves beyond them. This study presupposes that the subject can only be dynamic through a medium which is the gestic subject (the other). In this regard, it transcends from ignorance to self-awareness. This study concludes that ontology and transcendence are dynamic and require a transcendental becoming of the existing subject who moves through pre-event, event, and post-event states. These three states open new paths toward a better ontological understanding of the subject’s life.
 
Extended Abstract
1.Introduction
In the aforementioned sonnet, the gestic subject mediates the subject’s passage through the three stages of being. In its path of transcendence, the subject consciously degestures itself. In its pre-event state, the subject has no understanding of its being and only starts to transcend with the entrance of the gestic subject. At first, the subject starts experimenting with different gestures. Then, it multiplies as it reaches the event state, which is the unification of the subject and the gestic subject. At the post-event state, the subject restates the event to reach a state of self-awareness through intra-subjective transmission. In this transcendental being, the subject transcends from a state of ignorance to self-awareness. This study aims to answer the following questions: How can gestures in the subject’s internal world be regarded as an external phenomenon? How does de-gesturing form the subject’s being? Through what process does the gestic subject mediate the subject transcendence?
2. Methodology
This qualitative study employs library sources, a descriptive-analytic method, and a phenomenological and gestic approach to investigate gesture and being in Rumi’s “Sonnet 1095.”
3.Theoretical Framework
Subject’s gestures and being are the main concerns of this study. The subject transcends through the process of being and, in each state, identifies its gestures. In this regard, to identify different gestures is to move beyond their literal meaning. To achieve this goal, this study employs Hegelian phenomenology to clarify the conceptualisation of gestures. The similarities between the universe and the human world is what connects these two concepts. Of note here is that since phenomena are a means of understanding the universe, one cannot easily differentiate between phenomenology and ontology. In this regard, the subject must first identify its gestures as phenomena and then, just like a mask, remove them from its true identity. The gestic states of the subject correspond to the dialectical course of the Hegelian subject.
4.Discussion and Analysis
This study is a new approach which regards gestures as a phenomenon. We explored the subject’s developmental course in Rumi’s “Sonnet 1095.” It narrates the transcendence of a subject through a gestic subject (medium). To achieve this goal, one must understand the phenomena. In this approach, we regarded the roles, the lived experience, and the subject’s lifestyle as gestures for they are rooted in the subject’s being and it identifies with them and, at times, hides beneath them. At this point, the subject must sacrifice its gestures. As a result, we employed Hegelian phenomenology to illustrate the subject’s desire to transcend in accordance with the dialectical course of the Hegelian subject.
5.Conclusion
The Hegelian subject transcends to a state of consciousness and becomes self-aware through an Other. The subject, which Rumi illustrates, acquires the three states of being. In the pre-event, the existing subject denies its current state and enters the next state. In the event, through a mediating Other, the subject becomes conscious of its true being. Starting a dialectical process from the pre-event, the subject moves beyond different gestures and eventually acquires “the victim” gesture which signals its transcendence. Lastly, it enters the post-event. In this state, the subject willingly shares its contemplations with the addressee to create a unified sublime being.
Select Bibliography
Hegel, G. W. F. 1396 [2017]. Moqadameh-ha-e Hegel bar Padidar-shenasi-e Rooh va Ziba-shenakhti. M, Ebadiyan (trans.). Tehran: Elm. [In Persian].
      (Hegel's Preface to the Phenomenology of Spirit).
Heidegger, M. 1388 [2009]. Hasti va Zaman. S, Jamadi (trans.). Tehran: Qoqnoos. [In Persian].   (Being and Time).
Kanani, E. 1393 [2014]. “Tahlil-e Karkerd Goftemani-e Noor, Seda, va Rang dar Masnavi-e Moulavi: Roykard-e Neshaneh-Ma’na-shenakhti.” Resaleh-e Doktora-e Zaban va Adabiyat-e Farsi. Daneshgah-e Semnan. [In Persian].
Kanani, E. 1397 [2018]. “Tahlil-e Karkerd Rokhdadi-Zabani-e Shat-h dar Nezam-e Goftemani-e Qazal-e Moulana dar Divan-e Shams.” Jostar-ha-e Zabani. 9 (5) (47). 173-196. [In Persian].
Kanani, E. et al. 1401 [2022]. “Gest va Este’la-e Soojeh dar Qazali az Moulana.” Shear Pazhoohi. 14 (3) (53). 267-296. [In Persian].
Kierkegaard, S. 1393 [2014]. Tars va Larz. A, Rashidiyan (trans.). Tehran: Ney. [In Persian].            (Fear and Trembling).
McNeill, D. 2005. Gesture and Thought. University of Chicago Press.
Moulavi, J. 1392 [2013]. Koliyat-e Shams-e Tabrizi. B, Foroozanfar (ed.). Tehran: Doostan. [In Persian].
Poornamdarian, T. 1388 [2009]. Dar Sayeh-e A’ftab: Shear-e Farsi va Sa’kht-shekani dar Shear-e Moulavi. Tehran: Sokhan. [In Persian].
Stace, W. T. 1390 [2011]. Falsafeh-e Hegel. H, Enayat (trans.). Vol. 2. Tehran: Amir Kabir. [In Persian].      (The Philosophy of Hegel).

کلیدواژه‌ها [English]

  • Gestures
  • Phenomenology
  • Subject’s Becoming
  • Events
  • Consciousness
  • Rumi’s Sonnets
اردبیلی، محمد‌مهدی و رشیدپور، سمیرا. (1395). «بررسی روایت‌شناختیِ پدیدار‌شناسی روحِ هگل». روش‌شناسی علوم انسانی، 22(88)، 99-122.
استرن، رابرت. (1397). وحدت اشیا: هگل، کانت، و ساختار ابژه، ترجمۀ محمد مهدی اردبیلی و مهدی محمدی اصل. تهران: ققنوس.
استیس، والتر ترنس. (1390). فلسفۀ هگل، جلد2. ترجمۀ حمید عنایت. تهران: امیرکبیر.
پورنامداریان، تقی. (1388). در سایۀ آفتاب: شعر فارسی و ساخت­شکنی در شعر مولوی، تهران: سخن.
پورنامداریان، تقی. (1396). رمز و داستان‌های رمزی در ادب فارسی: تحلیلی از داستان‌های عرفان- فلسفی ابن­سینا و سهروردی، تهران: علمی و فرهنگی.
جمادی، سیاوش (1386). «پدیدارشناسی هگل و هایدگر و هنر مدرن». پژوهشنامۀ فرهنگستان هنر، 1(7). 34- 55.
حسن­زاده؛ علی و صوفیانی، محمود. (1401). «هژمونی سکوت: خوانشی هگلی‌ ـ‌ لاکانی از رابطۀ سکوت و زبان در اندیشۀ مولوی». پژوهش­های فلسفی، 16(39)، 594- 609.
دونت، ژاک. (1377). درآمدی بر هگل، ترجمۀ محمدجعفر پوینده. تهران: فکر روز.
زرقانی، سیدمهدی و دیگران (1397). تاریخ بدن در ادبیات، تهران: سخن.
ساعد، لیلا و مباشری، محبوبه. (1395). «بررسی مقایسه­ای دیالکتیک در عرفان مولانا و فلسفۀ هگل». مطالعات ادبیات، عرفان و فلسفه، 2(4)، 27-40.
سفید­خوش، میثم. (1393). «پدیدارشناسی هگلی و معنا‌داری زندگی». حکمت و فلسفه، 10(1)، 79-92.
شعیری، حمیدرضا. (1395). نشانه- معناشناسی ادبیات: نظریه و روش تحلیل گفتمان ادبی، تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
فتوحی رود‌معجنی، محمود (1389). بلاغت تصویری، تهران: سخن.
فروغی، محمد‌علی (1368). سیر حکمت در اروپا، جلد 3. تهران: صفی‌علیشاه.
کریمی، بیان و بیننده، مسعود. (1400). «خوانش هگلی- لکانیِ ژیژک از سوژه». پژوهش­های فلسفی دانشگاه تبریز، 15(35)، 248- 267.
کنعانی، ابراهیم (1393). «تحلیل کارکرد گفتمانی نور، صدا و رنگ در مثنوی مولوی: رویکرد نشانه- معنا‌شناختی». رسالۀ دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه سمنان.
کنعانی، ابراهیم. (1397). «تحلیل کارکرد رخدادی ـ زبانی شطح در نظام گفتمانی غزل مولانا در دیوان شمس». جستار‌های زبانی، 9(47)، 173-196.
کنعانی، ابراهیم و وحدانی‌فر، امید و صفی‌خانی، اکرم (1401). «ژست و استعلای سوژه در غزلی از مولانا». شعرپژوهی. 14(3)، (پیاپی53). 267- 296. 
کنعانی، ابراهیم و صفی­خانی، اکرم. (1401). «جایگاه دیگری بزرگِ لکان و چگونگی شکل‌گیری سوژه در متن‌هایی برای هیچ اثر بکت». پژوهش­های فلسفی، 16(40)، 613- 632.
کیرکگور، سورن (1393). ترس و لرز، ترجمۀ عبدالکریم رشیدیان. تهران: نی.
کیرکگور، سورن. (1398). بیماری به سوی مرگ، ترجمۀ رؤیا منجم. آبادان: پرسش.
مارکوزه، هربرت. (1367). خرد و انقلاب، ترجمۀ محسن ثلاثی. تهران: نقره.
معین، مرتضی‌بابک (1394). معنا به­مثابة تجربة زیسته: گذر از نشانه‌شناسی کلاسیک به نشانه‌شناسی با دورنمای پدیدارشناختی. تهران: سخن.
مکاریک، ایرناریما. (1398). دانش­نامۀ نظریه‌های ادبی معاصر. ترجمۀ مهران مهاجر و محمد نبوی، تهران: آگه.
مولوی، جلال­الدین محمد. (1392). کلیات شمس تبریزی، تصحیح بدیع­الزمان فروزانفر. تهران: دوستان.
نیری، محمدیوسف و نیکدار اصل، محمدحسین و خلیلی ­جهرمی، جلیل. (1397). «همانندی­های دیالکتیکی مولانا و هگل». شعرپژوهی، 10(37)، 191- 214.
هایدگر، مارتین. (1388). هستی و زمان، ترجمۀ سیاوش جمادی. تهران: ققنوس.
هگل، گئورگ ویلهلم فردریش. (1396). مقدمه‌های هگل بر پدیدارشناسی روح و زیباشناختی، ترجمۀ محمود عبادیان. تهران: علم.
هگل، گئورگ ویلهلم فردریش. (1400). پدیدارشناسی روح. ترجمۀ سید­مسعود حسینی و محمدمهدی اردبیلی. تهران: نی.
Fontanille, J. (1995). Semiotics of the Visible: World of light, Franc University Press.
Hegel, G. W.F. (1983). Hegel and the Human Spirit; A translation of the Jena Lectures on the Philosophy of Spirit (1805-6) with commentary, (Trans). L. Rauch. Wayne State University Press.
Hegel, G. W. F. (2018). The Phenomenology of Spirit, Ed. M. Baur. Trans. T. PINKARD. New York: Cambridge University Press.
Heidegger, M. (1988). Hegel’s Phenomenology of Spirit, Trans. P.Emad & K. Maly. Bloomington & Indianapolis: Indiana University Press.
Holgate, S. (2003). Phenomenology of Sprit. The Black well Guide to Continental Philosophy, Eds. R. C. Solomon and D. Sherman. Blackwell Publishing Ltd.
Krasnoff, L. (2008). Hegel's Phenomenology of Spirit: An Introduction, New York: Cambridge University Press.
Levinas, E. (1994). Liberte et commandment, Paris: Fata Morgana.
McNeill, D. (2005). Gesture and Thought, University of Chicago Press.
Mitchell, W. J. T. (2006). Preface: Utopian Gestures, University of California Press.